تصحیح چهار بیت از «سعدی» براساس سنت های ادبی

Abstract

منظور از سنت های ادبی، مضامینی است مبتنی بر باورها، سلیقه ها، پیشنهاد، عواطف و احساسات یک قوم که در ادبیات آن، از نسلی به نسل دیگر می رسد و شاعران و نویسندگان به نحوی آنها را در آثار خود منعکس می کنند. به دلیل تکرار و تداوم این مضامین در آثار ادبی، می توان آنها را (سنت های ادبی) نامید. برای مثال در ادب فارسی می توان به این سنت ها اشاره کرد: بلبل، نماد عشق، و گل، نماد معشوق است. معشوق، سنگدل است و نامهربان. موی معشوق، سیاه است و خوشبو. نسیم سحری، بوی زلف معشوق را بر عاشق می برد و.... توجه به این گونه مضامین، علاوه بر فهم بعضی جملات و ابیات دشوار، ما را در تصحیح متون یا انتخاب ضبط صحیح یک کلمه از میان نسخ متعدد متن، یاری می دهد؛ چنانکه نگارنده ضمن مطالعۀ غزلیات سعدی (تصحیح محمد علی فروغی) متوجه شد که ضبط نسخه بدل برخی ابیات با توجه به سنتهای ادبی، بر متن ترجیج دارد.