حفاظت از محیط زیست توسط شهروندان و سازمانهای مردم نهاد در چارچوب اصول هشتم (امر به معروف و نهی از منکر) و سی و چهارم قانون اساسی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

طرق گوناگون نظیر توصیه و ارشاد، تذکر و اخطار تا دادخواهی در مراجع قضایی بر مبنای اصل هشتم و سی و چهارم است. همچنین ضمن نقد قانون آ.د.ک و با استناد به برخی آرای قضایی و نظرات حقوقی بر این امر متمرکز می‌شویم که با وجودی که قانون اساسی صراحتاً حق دادخواهی افراد را به رسمیت شناخته است، لکن در صورتی که شهروندان و سمن‌ها مستقیماً یا به طور غیرمستقیم از وقوع تخلفات زیست‌محیطی زیان ببینند، می‌توانند در محاکم قضایی دادخواهی نمایند. در غیر این صورت سمن‌های زیست‌محیطی واجد شرایطی که به تأیید وزارت کشور و قوۀ قضائیه رسیده‌اند، صرفاً حق اعلام جرم و شرکت در مراحل دادرسی را خواهند داشت که این نوعی عقب‌گرد زیان‌بار از حق دادخواهی است. لذا با وجود نقص قوانین و مشکلاتی که در اعمال حق دادخواهی زیست‌محیطی شهروندان وجود دارد، توسعه‌ی رویکرد قوه‌ی قضائیه در برخی پرونده‌ها از طریق تفسیر موسع از قوانین و مقررات پیشنهاد می‌گردد.