نماد اخلاق اجتماعی نهج البلاغه و صحیفه امام با رویکرد بینامتنی

Abstract

اخلاق اجتماعی کارگزاران موضوعی است که در نهج البلاغه وآثار متأثِّر از آن، بسیار به آن پرداخته شده؛ از میان آثار متأثِّر متأخِّر،کتاب <strong>صحیفه امام</strong> سفارش‌هایی را از امام خمینی در موضوع اخلاق اجتماعی دولتمردان در بردارد. بینامتنیت، روش مطالعاتی جدیدی در علوم انسانی است که متن‌ها را در یک شبکه ارتباط معنایی نسبت به هم قرار می‌دهد به‌طوری که هر متن از یک سو برگرفته از متون قبل از خود است و از سوی دیگر در متون پسین نیز خود را باز می‌تاباند. بررسی سیر تکاملی این روش به نظریة بینامتنیت عربی-فارسی می‌انجامد که در آن روابط بین متن حاضر و متن غایب در سه دستة کلی روابط تعمدی-آشکار، تعمدی-پنهان و ضمنی قرار می‌گیرند که در گونه‌های فرعی‌تر بلاغی مانند اقتباس، حل، ترجمه، تلمیح ، الهام و...نیز قابل تقسیم‌اند. این پژوهش بر آن است که بینامتنیت عربی-فارسی <strong>نهج البلاغه</strong> را در مجموعة <strong>صحیفه امام</strong> در موضوع اخلاق اجتماعی کارگزاران بررسی نماید. با تأمّل در خوانش دو متن، بیشترین فراوانی به روابط بینامتنی تعمدی-آشکار از گونه حل و سپس به روابط ضمنی از گونة تلمیح تعلق پیدا می‌کند