بررسی انتقادی اندیشه سیاسی اجتماعی یوسف القرضاوی؛گسست بین نظریه و عمل

Abstract

بررسی آثار اندیشمندان و متفکران اخوان المسلمین به عنوان بزرگترین جنبش سیاسی معاصر در جهان عرب، با توجه به موضع‌گیری‌های اخوان المسلمین در تحولات سال 2011 که منتهی به انقلاب مردم مصر گردید و وقایع پس از آن، حکایت از وجود تحولاتی قابل تأمل در نظریات مربوط به دولت اسلامی دارد. در اختیارگرفتن قدرت توسط اخوان المسلمین پس از انقلاب در مصر هرچند برای مدتی کوتاه و داشتن نقش مؤثر در تصویب قانون اساسی 2012 این کشور، بیانگر تأثیر قابل توجه اندیشه سیاسی رهبران فکری جریان اخوان المسلمین چون یوسف القرضاوی است. اهمیت این موضوع و فقدان آثاری به زبان فارسی در خصوص اندیشه متفکران اخوان المسلمین با توجه به قدرت یافتن جریان‌های اسلامی در عرصه سیاسی کشورها موجب گردید تا ضرورت انجام پژوهشی پیرامون این موضوع با محوریت این پرسش که دولت اسلامی در اندیشه سیاسی یوسف القرضاوی چگونه دولتی است احساس گردد، تا نویسنده با روشی توصیفی- تحلیلی و با ابزار تحلیل محتوا، دولت اسلامی مطلوب در اندیشه این متفکر را شناسایی و معرفی نماید. بنابر یافته‌های ‌این تحقیق می‌توان بیان داشت که مدعای میانه‌روی از سوی قرضاوی در تبیین اندیشه‌های سیاسی-اجتماعی‌اش، بیش از آنکه همه جوامع اسلامی اعم از شیعه و سنی را در برگیرد، عکس‌العملی در مواجهه جوامع اهل سنت با پدیده‌های مدرنی چون دولت-ملت، دموکراسی، آزادی و .. است. اگرچه دولت دینی در اندیشه سیاسی قرضاوی یک دولت خلافتی و مبتنی بر شریعت است اما با روش اجتهادی نوینی که توسط وی ارائه می‌گردد بسیاری از اصول و شاخصه‌های دولت‌های مدرن مغایر با اسلام و شریعت اسلامی تلقی نشده است و مورد تأیید اسلام دانسته می‌شود.