بررسی انتقادی رابطه دین، اخلاق و سیاست در پارادایم «سکولاریزم فلسفی» عادل ضاهر

Abstract

این نوشتار، در صدد بررسی انتقادی رابطۀ دین با اخلاق و سیاست در پارادایم «سکولاریسم فلسفی» عادل ضاهر، فیلسوف و روشنفکر معاصر عرب است. سکولاریزم فلسفیِ ضاهر، نظریه‌ی فلسفیِ فراتاریخی و فرادینی در موضوع جدایی دین از سیاست و اخلاق و عدم دخالت دین در امور دنیوی و حیات اجتماعی است. ضاهر، معرفت معیاری/عملی را مقدم بر معرفت دینی پنداشته است و مبنای این امر را استقلال عقل آدمی می‌داند. اولویت و سبقت عقل بر نقل (عقل‌گرایی)، خودمختاری، تقدم اخلاق بر دین و به‌ تبع آن معرفت اخلاقی بر معرفت دینی، اولویت معرفت‌شناسی بر معرفت دینی در حیات اجتماعی و سیاسی، از جمله مبانی و شالوده‌های نظام فکری_فلسفی ضاهر در پارادایم سکولاریسم فلسفی هستند. در این نظریه‌ از دو نوع سکولاریسم سخن رفته است: سکولاریسم متصلّب و سکولاریسم منعطف، اوّلی فلسفی و دوّمی تاریخی است. سکولاریسم فلسفی بر دو پایۀ تحلیل مفاهیم و معرفت‌شناسی استوار است که تبیین آن‌ها در فهم سکولاریسم فلسفی راه‌گشاست. روش‌شناسی ضاهر، عقلی و هدف از نظریۀ سکولاریزم فلسفی، مقابله با پارادایم «اسلام‌گرایی» است