تحولِ تاریخی واحد نحوی به واژة نو‌ در زبان فارسی

Abstract

تبدیل واحدهای نحوی به واحدهای صرفی (واژه) یکی از شیوه‌های رایج واژه‌سازی در زبان‌ها به شمار می‌رود. این تبدیل هم از منظر مطالعات درزمانی و هم از منظر مطالعات همزمانی قابل بررسی است. بدین معنا که در زبان‌ها، تبدیل واحد نحوی به واحد صرفی هم در بستر تاریخی رخ می‌دهد و هم در یک دوره خاص از زبان، اهل زبان با تبدیل واحدهای نحوی به واحدهای صرفی برای بیان مفاهیم نو به امر واژه‌سازی مبادرت می‌ورزند. در این پژوهش تحول تاریخی تبدیل واحدهای نحوی به واحدهای صرفی مورد بررسی قرار گرفته‌ ‌است و در اثبات ادعای تبدیلِ تاریخی واحدهای نحوی به واحدهای صرفی به شواهد آوایی و همچنین به شواهد صرفی و نحوی اشاره‌کرده‌ایم. برای مثال خیلی در متون کلاسیک از خیل با مقوله دستوری اسم به‌ معنی دسته و گروه با یای وحدت یا یای نکره ترکیب شده است که پس از تحول تاریخی و تبدیل به واحد صرفی به واژة خیلی با مقوله دستوری قید تبدیل شده‌ است. در این تحقیق، فرآیند تبدیل واحدهای نحوی به واحدهای صرفی و انواع این تحولات تاریخی روشن شده است و در سایه نتایج به‌دست آمده از این پژوهش بخشی از ناتوانی اهل زبان در قرائت صحیح و عروضی متون کلاسیک به‌خصوص نظم فارسی روشن می‌شود. چراکه واحدهای نحویِ مربوط به دوره‌های پیشین به صورت یک واژه در زبان فارسی امروز درآمده است. خوانندگان امروزیِ اشعار کلاسیک فارسی، فاقد توانایی زبانی مردمان پیشین در خصوص عروض فارسی هستند و این امر تا حدی به‌دلیل ناآگاهی نسبت به تحول تاریخی واحدهای نحوی به واحدهای صرفی است.