واکاوی معیار تشخیص جنسیت دوجنسه‌ها در فقه مذاهب اسلامی با رویکرد روایی (بررسی موردیِ اعتبار روایت شریح قاضی)

Abstract

تشخیص جنسیت افراد دوجنسه با بهره‌گیری از معیار شمارش تعداد دنده‌ها، از جمله مسائلی است که در فقه اسلامی محل مناقشه بوده و طرفداران آن، به روایات آفرینش زن از دندهٔ مرد و آفرینش حواء از دندهٔ آدم استناد کرده‌اند؛ روایاتی که بنا به ادعا، روایت شریح قاضی، معتبرترین آنها است. با بررسی سندی و تاریخی روایات مزبور و سیر تحول آنها در منابع روایی، آثار جعل در آنها روشن می‌شود. بررسی اختصاصی روایت شریح نیز اشکالات مختلف سندی و متنی آن را آشکار کرده، وجود روایات معارض و قراین جعل، به‌ویژه مخالفت روایت شریح با مسلمات علمی، جعلی‌بودن آن را مرجح می‌کند. بنابراین، ممکن نیست برای معتبربودن معیار شمار دنده‌ها در تشخیص جنسیت و صدور دیگر احکام، به این روایت استناد کرد.