نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن

Abstract

عقل از دیدگاه اسلام دارای جایگاه ویژه و والایی است و به عنوان یکی از دو حجت خداوند بر مردم شمرده شده است؛ زیرا می‌تواند بهترین راهنمایی‌ها را به انسان در امور گوناگون زندگی ارائه دهد. از سوی دیگر، حدیث در دین اسلام دومین منبع دین‌شناسی است و درک درست از مفاد و معنای آن، نقش مهمی در دستیابی صحیح به مفاهیم و آموزه‌های دینی دارد. در این مقاله، پس از تبیین جایگاه عقل از دیدگاه اسلام و حدیث‌شناسان، نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن، مورد بحث قرار می‌گیرد. نتایج این مقاله که به روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده، نشان می‌دهد که داده‌های عقلی، مفهوم بسیاری از احادیث را روشن می‌سازد، و محقّق را در فهم روایات ناظر به احکام کمک می‌کند و مدلول روایات را به مصادیق مشابه تعمیم می‌دهد و حدیث‌پژوه را به لوازم معنای روایات و دلالت‌های مختلف آن رهنمون می‌سازد.