بررسی و نقد خط‌مشی آموزش عالی در قبال استعدادهای درخشان: بهره‌ای از تعالیم رشد در اسلام

Abstract

<em><span style="text-decoration: underline;">هدف:</span></em> ارزیابی قوانین مصوب شورای هدایت استعدادهای درخشان وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری در قبال نخبگان، که در مجموع «خط‌مشی آموزش عالی در قبال استعدادهای درخشان» را ترسیم می‌کنند. <em><span style="text-decoration: underline;">روش:</span></em> از ترکیب سه رویکرد «موردکاوی، حقوق عمومی و دینی» در مطالعۀ خط‌مشی عمومی بهره گرفته شد. همچنین مبتنی بر رویکرد دینی، به اصولی در مباحث تعالی‌بخشی اسلامی اشاره و خط‌مشی از آن منظر، نقد و ارزیابی شده است. <em><span style="text-decoration: underline;">یافته‌ها:</span></em> از دیدگاه کلان و تربیت‌محور، سیاستهای آموزش عالی در قبال نخبگان از ایرادهای مهمی رنج می‌برد؛ برای نمونه، اغلب نتوانسته همه‌جانبه بودن رشد استعدادها را در وجود آدمی مدّ نظر قرار دهد و رویکردی تک‌بعدی نسبت به این افراد اتخاذ کرده است؛ یا اینکه، عدم تناسب مهمی میان سیاستهای حمایتی با سیاستهای مسئولیتی وجود دارد. این سیاستها همچنین از فقدان سیر تدریجی در اعمال ابزارها و برنامه‌های خود به طور جدّی رنج می‌برد. ایراد بعدی به نگاه یکسان به همۀ افراد برمی‌گردد و اینکه نتوانسته است راهبردهای متفاوت را نسبت به افراد مختلف و متناسب با اقتضائات و تفاوتهای ایشان اعمال کند. غفلت دیگر به نادیده گرفتن سیاستهای تنبیهی در کنار سیاستهای تشویقی برمی‌گردد. <em><span style="text-decoration: underline;">نتیجه‌گیری</span></em>: اعمال موفق چنین سیاستی نیازمند برخورداری از سطوح چندگانۀ رشد (دانشگاهها، دانشکده‌ها، اساتید، دانشجویان) است که در این سیاست تنها بر سطح دانشجویان تمرکز وجود دارد که آن نیز خلل جدّی در تأمین اهداف سیاست ایجاد خواهد کرد. در پایان هر محور، پیشنهادهایی نیز برای ارتقای خط‌مشی ارائه شده است.