تأملی بر منش رهبری امام علی(ع) به استناد سیرۀ حضرت در نهج‌‌البلاغه و تطبیق آن با مبانی فکری رهبری در قرآن کریم

Abstract

<strong><em><span style="text-decoration: underline;">هدف:</span></em></strong> هدف از انجام این پژوهش، بررسی منش و سبک مدیریت و رهبری امام علی(ع) به استناد سیرۀ آن حضرت در نهج‌‌البلاغه و تفحص در اقوال و سلوک ایشان، همچنین تطبیق سبک مستخرجه با مبانی رهبری سازمانی موجود در قرآن کریم بود. <strong><em><span style="text-decoration: underline;">روش</span></em>:</strong> این پژوهش از حیث هدف، جزء تحقیقات بنیادی طبقه‌بندی شده و از حیث جمع‌آوری داده‌ها، کیفی است و با روش تحلیل محتوا و از طریق واکاوی متن نهج‌‌البلاغه انجام شده است. <strong><em><span style="text-decoration: underline;">یافته‌ها</span></em>:</strong> در این بررسی، 430 گزارۀ متناسب با موضوع، انتخاب و مطالعه شد و در نهایت، 216 شاخص، 34 مفهوم، هشت مقوله و چهار بُعد کلی شناسایی شد. نتایج نشان داد می‌توان منش مدیریتی امام علی(ع) را متأثر از چهار بُعدِ اصول(نگرشی و حقوقی)، اهداف(واسطه‌ای و غایی)، ارزشها(بایدها و نبایدها) و بسترها(راهبردهای ساختاری و انسانی) دانست. <strong><em><span style="text-decoration: underline;">نتیجه‌گیری</span></em>:</strong> اصول نگرشی و حقوقی زیربنای همۀ رفتارهای حضرت بوده و در حکم اعتقادات بنیادین و اصول ثابت، همواره مدّ نظر ایشان بوده‌اند و اهداف رهبری و مدیریت در جامعه و نیز بایدها و نبایدهای رهبری(ارزشها) منبعث از این اصول‌اند. اهداف و ارزشهای رهبری نیز بر تدوین راهبردها و بر وضع همۀ رویّه‌ها، خط مشی‌ها، سیاستها و قوانین و مقرارت سایه انداخته، حاکمیت می‌کنند؛ به طوری که اصول زیربنایی مطروحه به عنوان اصول راهبردی، نقش هماهنگ‌کنندگی در رفتارهای مدیریتی جامعه را ایفا می‌کنند. بر اساس نتایج این تحقیق، اصول برگرفته از سیرۀ حضرت با اصول منبعث از قرآن کریم(اصول بینشی و اصول منشی) مطابقت دارد.