چیستی فلسفه فقه

Abstract

پژوهش حاضر با عنوان:«چیستی فلسفه فقه» برای پاسخ‌گویی به این پرسش سامان یافته که آیا دانشی به نام «فلسفه فقه» داریم یا خیر؟ اگر چنین دانشی وجود دارد، چه ویژگی‌‌های معرفتی دارد؟ در حقیقت سخن از چیستی فلسفه فقه، سخن از وجود دانشی است که در جغرافیای معرفتی فلسفه علم جای می‌‌گیرد و این پرسش را در ذهن تداعی می‌‌کند که آیا دانشی به نام فلسفه فقه داریم یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت باشد و دانشی با چنین ماهیت و حقیقتی در میان فلسفه‌‌های مضاف داشته باشیم، خود، زمینه و بستر این پرسش را فراهم می‌‌سازد که اگر چنین دانشی داریم، یا اگر می‌‌توانیم در کنار فقه، چنین دانشی داشته باشیم، شاخصه‌‌ها و ویژگی‌های آن کدام است؟ محدوده و قلمرو مسائل و مؤلفه‌‌های آن چیست؟ و چه ارتباطی با سایر علوم دارد؟ نتایج و دستاوردی را که این پژوهش در پی داشته، می‌‌توان این‌گونه بیان کرد: 1. فلسفه فقه، یک دانش نوپاست که در کنار سایر فلسفه‌‌های مضاف، در حوزه معرفت بشری پدید آمده و مدت زیادی از پیدایش این دانش در جامعه اسلامی نمی‌‌گذرد. 2. فلسفه فقه، دانشی درجه دوم است که با نگاه بیرونی به فقه نگریسته و عهده‌دار تبیین تاریخ، مبادی تصوری و تصدیقی، و روش‌شناسی و متدلوژی علم فقه می‌‌باشد. تمام مسائل و گزاره‌‌هایی که با عنوان پیش فرض‌‌های علم فقه مطرح می‌‌باشد، در زیرمجموعه مسائل فلسفه فقه جای گرفته و مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. 3. فلسفه فقه، با سایر دانش‌هایی چون: اصول فقه، کلام و فلسفه دین و سایر علوم در برخی مسائل، ارتباط و اشتراک دارد.