نیست انگاری؛ خاستگاه، اقسام، و پیامدهای آن از منظر نیچه

Abstract

«نیست‌انگاری» از اساسی‌ترین کلیدواژه‌های تفکر نیچه است که به سبب ارتباط وثیقی که با دیگر آموزه‌های او دارد، از موضوعیتی اساسی در فلسفه‌ورزی او برخوردار است. نیست‌انگاری در واقع معیار نیچه است برای ارزیابی هر آنچه در سرنوشت انسان و جامعۀ انسانی مدخلیت دارد؛ از سویی بنیادی‌ترین نظام‌های فکری و اعتقادی سامان یافته در قالب دین و فلسفه و علم و اخلاق را متهم به نوعی از نیست‌انگاری (منفعل) می‌کند که در نظر او بسی مغضوب و مطرود می‌نماید، و از این‌رو همۀ آن‌ها را به این سبب مستحق انهدام می‌داند، و از سویی برای جای‎گزینی آنچه ویران کرده، ما را به نوع دیگری از نیست‌انگاری (فعال) فرا می‌خواند؛ با استعانت از منجی‌ای به نام «ابرانسان». مقصود ما از این جستار، بازنمایی ادلۀ نیچه در انتقادش به این نظام‌ها و نیز تشریح مبسوط گونه‌های نیست‌انگاری مدنظر اوست.