نقشه‌های علمی: فنون و روش‌ها

Abstract

با رشد حوزه‌های دانش، انتشارات علمی نیز به‌ سرعت توسعه یافته و در نتیجه این رشد، رصد روندهای پژوهشی در حوزه‌های گوناگون علم دشوار شده است. با توجه به محدودیت‌های روش‌های مرسوم تجزیه و تحلیل حوزه‌های مختلف علوم در دنیای جدید و فقدان تصور کامل و جامع آنها از علوم مختلف، روش‌های نوینی توسط متخصصان علم‌سنجی و علوم رایانه ارائه شده است. در این راستا، متخصصان علم‌سنجی در تلاشند تا نقشه‌های حوزه‌های مختلف علمی را ترسیم کنند. به ‌همین دلیل، آنها شاخص‌ها و روش‌های علم‌سنجی را با فنون نوین مصورسازی ترکیب کرده‌اند تا برای سیاست‌گذاران و جوامع علمی، بررسی و پیمایش در مسیرهای مختلف آن میسر شود.<br /> مطالعه حاضر، با هدف معرفی روش‌های نگاشت نقشه‌های علمی؛ به خصوص تحلیل هم‌رخدادی واژگان و روش‌های متن‌کاوی، سعی دارد تا نظر پژوهشگران را به سمت حوزه‌های جدید تحلیل ساختار علوم رهنمون سازد. این مقاله ضمن توجه بر مفاهیم نگاشت نقشه‌های علمی و بررسی روش‌های آن، به توضیح بنیان‌‌های نظری نقشه‌های علمی می­پردازد و در نتیجه این نوع نقشه‌ها را به عنوان راه‌‌حلی برای بازنمون دانش ضمنی در راستای تبدیل آن به دانش آشکار، برای جامعه علمی پیشنهاد می­کند.