نقش نقد قوة حکم در تبیین علّیت تجربی در ایدئالیسم استعلایی کانت

Abstract

نقش <em>نقد قوة حکم</em> در تبیین علّیت تجربی در ایدئالیسم استعلایی کانت را از دو منظر می‌توان مورد توجه قرار داد. یکی، از نظرِ تکمیل تبیین معنای علّیت تجربی در آنالوژی دوم و آنتینومی سوم از <em>نقد عقل محض</em> و دیگری، تبیین ارتباط میان قانون پیشینی علّیت تجربی با قوانین پسینی علّیت تجربی. کانت در <em>نقد قوة حکم</em> با تأکید بر تمایز میان قانون پیشینی، قوام‌بخش و مطلقاً ضروری علّیت با قوانین پسینی، غیرضروری و تجربی علّیت، تلاش می‌کند شکاف میان این دو دسته قانون را با اصل پیشینی و نظام‌بخش غایتمندی پُر کند که اصول مکانیسم و اُرگانیسم (غایت‌شناسی) از کاربردهای آن هستند و می‌کوشد بدین وسیله تبیین ایدئالیسم استعلایی خود از علّیت تجربی را تکمیل کند که عبارت است از اینکه ما قانون عام علّیت را مستقل از قوانین تجربی خاصی داریم که قرار است در تجربه کشف شوند و اینکه علّیت همیشه به ادراک حسی برمی‌گردد.