روش‌شناسی ترجمة کنایات در خطبه‌های نهج‌البلاغه براساس دیدگاه نیومارک (مطالعة‌ تطبیقی ترجمه‌های: آیتی، دشتی، شهیدی و مکارم)

Abstract

چکیده یکی از مهم­ترین راه­های انتقال پیام از یک ملت و فرهنگ، به ملت و فرهنگی دیگر، ترجمه است. پیترنیومارک یکی از نظریه­پردازان معاصر ترجمه، معتقد است به‌طورکلی ترجمه به دو نوع ارتباطی و معنایی تقسیم می­شود. تأثیر و اهمیت ترجمه در وجوه مختلفی نمود می­یابد که یکی از آن­ها در برگردانِ آثار ادبی و حاوی صنایع بلاغی می­باشد. کنایه از بارزترین این صنایع می­باشد. روش­های ترجمة کنایه­ها براساس دیدگاه نیومارک، انواع مختلفی دارد، ازجمله: ذکر معادل کنایی، معنای صریح و مستقیم، معنای تحت­اللفظی، روش موتسارتی [تحت‌اللفظی همراه با توضیح] و.. که هرکدام به امور مختلفی بستگی دارد. "نهج­البلاغه" حضرت علی(ع) از آثار ارزشمندی است که هم از لحاظ محتوا و هم از نظر لفظ، سرشار از برجستگی‌های ادبی می­باشد. پژوهش حاضر کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و به‌منظور فهم بهتر کلام حضرت امیر(ع)، روش­های بهتر برای ترجمة کنایه­های موجود در خطبه­های نهج­البلاغه را بر مبنای نظر نیومارک شناسایی کند و در این راستا عملکرد چهار ترجمة فارسی موجود از نهج­البلاغه را محور کار قرار داده، تا ضمن شناسایی مناسب­ترین آن­ها در زمینة ترجمة کنایه­ها، مشخص نماید که کدام روش ترجمة کنایه، بسامد بیشتری دارد. طبق نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، پربسامدترین روش ترجمة تعابیر کنایی نهج­البلاغه، روش ترجمة تحت­اللفظی به همراه توضیح [موتسارتی] است؛ زیرا غالب کنایه­های آن، از نوع ابتکاری و معیار می­باشد و ترجمة آیتی و دشتی در بین چهار ترجمة یادشده، با دیدگاه نیومارک، منطبق­ترند و متناسب­تر از همه به نظر می­رسند.