نعت مفرد و دلالتهای آن در نامه های نهج‌البلاغه

Abstract

نعت مفرد یکی از انواع نعت است که در چهار مورد اعراب، معرفه و نکره بودن، جنس و عدد، تابع منعوت خود است. این نوع از نعت، کاربرد فراوانی در نامه‌های نهج‌البلاغه دارد و در اغراض مختلفی ازجمله تخصیص، توضیح، مدح و ستایش، ذم و نکوهش، تأکید و ابهام به‌کار می ​رود. هدف پژوهش پیش‌رو بررسی نعت مفرد و شناخت اغراض و دلالت​‌های آن در نامه‌های امیرمؤمنان علی(ع)، در نهج‌البلاغه است. از این‌رو پژوهش حاضر کوشیده است این اغراض و دلالت‌ها را با روشی توصیفی- تحلیلی در نامه‌های نهج‌البلاغه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. یافته​های پژوهش نشان می​دهد که دلالت «تخصیص»؛ محدود کردن دایره اشتراکات در نکره‌ها و دلالت «توضیح»؛ رفع احتمالات در معرفه​ ها، بسامد بالایی در نامه‌های نهج‌البلاغه دارد. همچنین غرض مدح و ستایش در مورد خدای متعال و پس از ذات حق به‌ترتیب در مورد حضرت رسول و اهل‌بیت و صالحین آمده است. چنان‌که صفات ذم و نکوهش در مورد شیطان و هوای نفس و معاویه وارد شده است. اغراض تأکید و ابهام با کارکرد کمتری در کلام امام علیه‌السلام دیده می​ شود.