تکنیک‌های عملیات روانی امام علی(ع) در رویارویی با دشمنان مطالعۀ موردی خطبه‌های نهج‌البلاغه

Abstract

هدف این پژوهش شناسایی تکنیک‌های عملیات روانی امیرالمؤمنین(ع) در رویارویی با دشمنان است. تلاش بر آن بوده تا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی خطبه­های نهج‌البلاغه مورد تحلیل قرار گیرند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) از پنج تکنیک عملیات‌­روانی اعم از تشجیع، نکوهش، خشیت، مقایسه و القا استفاده نموده‌اند. ایشان در تکنیک تشجیع ضمن ترسیم چهرۀ شیطانی از جناح باطل، با بیان امداد الهی و توصیف ثمرات جهاد، تلاش بر انگیزش و تشویق مجاهدان دارند. امام علی(ع) با بهره­گیری از تکنیک خشیت برخلاف دیدگاه­های رایج در این حوزه به‌دنبال این است که از خشیت در راه هدایت سپاهیان به سمت حق بهره گیرد. امیرالمؤمنین از تکنیک القاء در دو مقولۀ القاء آمیختگی شیطان و سپاه دشمن و القاء رفتار غیراسلامی مخاطب در راستای هدایت یاوران خود بهره گرفته­اند. در تکنیک مقایسه ایشان با استفاده از مقایسۀ دنیا و آخرت درصدد آن هستند که واقعیت اعمال دنیوی و اخروی را به مخاطبان نشان دهند. با توجه به تحلیل انجام شده از نظر نگارنده تکنیک نکوهش همانند تکنیک خشیت، از جمله تکنیک‌هایی می‌باشد که در این مقاله احصا گردیده است. ایشان در راستای این تکنیک نه تنها قصد زایل کردن اراده و عزم سپاهیان را ندارند بلکه به‌دنبال تقویت آن می­باشند که عنوان نکوهش را با توجه به زمینۀ اسلامی می‌توان برای این تکنیک ارائه نمود. در نهایت با توجه به نتایج پژوهش تعریف عملیات روانی نیز مورد بازبینی قرار گرفته است.