بررسی و تبیین گونه‌های انعکاس حدیث نبوی(ص) در نهج‌البلاغه

Abstract

نهج‌البلاغه از مهم‌ترین متون دینی و روایی در اسلام است. آفریننده این اثر فراوان از قرآن و سخنان پیامبر (ص) متأثر بوده است، از این روی نهج‌البلاغه امام علی(ع) از سویی تجلّی بخش آیات قرآن است و از‌ سویی ‌دیگر انعکاس‌دهندۀ سخنان پیامبر(ص). هدف از پژوهش حاضر بررسی گونه‌های انعکاس سنت و سخنان پیامبر(ص) در نهج‌البلاغه و تبیین تأثیرپذیری امام علی(ع) از ایشان است. از آنجا که در این زمینه خلأ پژوهشی مستقل و جامع وجود داشت، تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافت. جهت دست‌یابی به هدف پژوهش خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه، جستجو گردیدند، یافته‌ها حکایت از آن دارد که انعکاس حدیث نبوی(ص) به سه گونۀ تلمیح، تضمین مبهم و تضمین مصرّح است. از نظر محتوا موضوعات اعتقادی، اخلاقی و فقهی را در بردارند، مع‌ذلک غالباً در حوزۀ عقاید و اخلاق متمرکز هستند، در این بین در تضمین مصرّح فراوان از مسئله خلافت پس از پیامبر(ص) سخن به میان آمده است. هم‌چنین تمام گونه‌های احادیث نبوی(ص) در جوامع روایی فریقین - هر دو یا یکی از آن‌ها - مصدریابی گردیدند.