شناخت‌شناسی علم علوی در نهج‌البلاغه

Abstract

مطالعات شناخت‌شناسی به‌عنوان علم مستقل چندان قدمتی ندارد. امّا به‌خاطر اهمیّت فوق‌العاده و کاربرد آن در بیشتر رشته‌ها، همواره از اولویّت‌های پژوهشی به شمار می­رود. این مطالعات با توجه به نوع و موضوع مطالعه (ماهیّت علم یا متعلّق آن) به دو شاخه‌ی شناخت‌شناسی عام و شناخت‌شناسی خاص تقسیم می‌گردد. البته پژوهش در این زمینه بدون در نظر گرفتن منابع وحی و صاحبان آن، قطعاً پژوهشی ابتر خواهد بود. از میان این منابع نهج‌البلاغه و صاحب آن امام علی(ع) بعد از قـرآن کریم و رسول اکرم(ص) بالاترین جایگاه را در این زمینه دارد. لذا در این مقاله سعی شده است؛ براساس شناخت‌شناسی خاص، علـم علوی در نهـج‌البلاغه مـورد بررسی قرار گیرد. نتیجه این پـژوهش که بر اساس روش توصیفی- تحلیلـی بر مبنـای تعقلی- منطقـی انجـام گرفت؛ نشان می‌دهد که علم علوی دارای هشت ویژگی عمده است: 1- وحی‌گرایی 2- شهودگرایی 3- حقیـقت‌گرایی 4- باطـن‌گرایی 5- وحـدت‌گـرایی 6- فـزون‌گـرایی 7- شمول‌گرایی 8- خاص‌گرایی.