معرفت شناسی کلاسیک و معرفت شناسی جهان سومی

Abstract

معرفت­شناسی کلاسیک، بی­گمان هویتی باورمحور دارد و به طور عمده، به موضوع ذهن وقوای ذهنی شناسنده، نسبت باورهای اوبا عالَم خارج، میزان واقع نمایی آن­ها، قلمرو و درجات معرفت، چگونگی دستیابی به توجیه معرفتی و یقین، و ستیز با شکاکیت می­پردازد. همین ویژگی، سبب شده است تا گروهی، آن را معرفت­شناسی فردگرایانه و درون­گرایانه بدانند و برنامه­ی پژوهشی آن را در رسیدن به معرفت عینی و غیرشخصی، ناکام بپندارند. کارل ریموند پوپر، یکی از همین کسانی است که معرفت­شناسی­های مبتنی بر توجیه باورها و حالت ذهنی را غیرعینی و به اصطلاح خویش، جهان دومی می­داند که هیچ سخن در خور توجهی برای حل مسأله­ی مهم چگونگی رشد و تحول معرفت عینی و علمی ندارد. نگارنده­ی این نوشتار، نخست به برخی از ویژگی های معرفت­شناسی کلاسیک در دو سنت اسلامی و غربی اشاره می­کند و سپس، به بررسی ونقد معرفت­شناسی جهان سومی پوپری می­پردازد.