معرفت پیشین

Abstract

در این مقاله، دو موضع‌گیری تجربه‌گرایان، در برابر چالش مهمّ معرفت پیشین و مستقلّ از تجربه (مانند حقایق ریاضی، منطقی و...)، مورد بررسی قرار گرفته است. موضع و پاسخ اوّل، این است که معرفت پیشین، مربوط به حقایق و گزاره‌های تحلیلی، یعنی گزاره‌هایی که بر حسب معانی الفاظ موجود در آن‌ها، صادق هستند، می‌باشد. مؤلّّف، در مقام نقد، به مثال‌های متعدّدی اشاره می‌کند که حقیقتی، ترکیبی و نه تحلیلی هستند، و معرفت ما به آن‌ها، به نحو پیشین می‌باشد.<br /> موضع و پاسخ دیگر، از آن کواین است که اساساً تمایز میان حقایق تجربی و پیشین را نفی می‌کند و تمام حقایق را به درجاتی، تجربی و لذا اصلاح‌پذیر می‌داند. برای بررسی موضع کواین و برای تأمّل بیش‌تر در چیستی معرفت پیشین، ابتدا درباره‌ی این پیش‌فرض‌های کانت، بحث شده که آیا حقایق پیشین، باید کلّی و ضروری باشند. مؤلّف، به ویژه با بهره‌گیری از نظریّات کریپکی، در صدد است نشان دهد که بر خلاف نظر کانت، حقایق جزئی هم می‌توانند به نحو پیشین، دانسته شوند. هم‌چنین نظر کواین درباره‌ی اصلاح‌پذیری برخی حقایق، هم‌چون اصل عدم تناقض، قابل‌دفاع نیست.<br /> آن‌چه بیان شد، دو نگاه مبناگرایانه به مسأله‌ی توجیه و از جمله‌ی به مسأله‌ی معرفت پیشین بود. در پایان مقاله، تقریر متفاوت قائلان به نظریّه‌ی سازگاری از معرفت پیشین و حقیقت ضروری، مورد بررسی قرار گرفته است.