بازخوانی اصول انسان شناختی در نظریه‌ی معاد جسمانی ملاصدرا

Abstract

ارائۀ تصویر فلسفی از معاد جسمانی از ابداعات فلسفی ملاصدرا است. او این نظریه را در کتب <em>الشواهد الربوبیه</em>، <em>المبدأ و المعاد</em>، <em>الحکمة المتعالیه</em>، <em>زاد المسافر</em>، <em>مفاتیح الغیب</em> و <em>العرشیه</em> در قالب 6 الی 12 اصل تبیین کرده است. با بررسی دقیق اصول درمی‌یابیم که بعضی از آنها متضمن چند اصل دیگر هستند که به آنها اشاره نشده است. با احصاء تمامی اصول، به بیش از صد و پنجاه اصل خداشناختی، انسان‌شناختی، معرفت‌شناختی و وجودشناختی دست می‌یابیم. در این نوشتار اصول انسان‌شناختی ملاصدرا در قالب 53 اصل بعید و 35 اصل قریب بازخوانی و استخراج شده است. همچنین اصول قریب ملاصدرا در قالبی جدید ذیل یک دسته‌بندی چهارگانه قرار گرفته است: (الف) اصول ناظر بر ارتباط نفس و بدن در معاد: بر این‌همانی نفس و بدن اشاره دارند؛ (ب) اصول ناظر بر صور خیالیه حاضر در معاد: بر خیالی بودن معاد جسمانی و جسم خیالی اشاره دارند؛ (ج) اصول ناظر بر تمایزات نفوس انسانی حاضر در معاد: بر کیفیتِ متمایزِ معادِ نفوسِ متفاوتِ از هم اشاره دارند. (د) اصول ناظر بر حرکت جوهری و مرگ (پل عبور از عوالم): بر کیفیت عبور از عوالم و ورود بر معاد اشاره دارند.