گفتمان‌های جمعیتی در ایران: سیاست و بازتولید رسانه‌ای

Abstract

مساله این مقاله، نبود شناخت درباره ویژگی‌های گفتمان‌های جمعیتی است که در رسانه‌ها تولید و بازتولید می‌شوند، و می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی و شخصی اثر بگذارند. در این مقاله با توجه به نقش گروه‌های متخصصان و ذینفعان در تنویر افکار عموم و یاری رساندن به برنامه‌ریزان در تنظیم سیاست‌های جمعیتی متونی که رویکرد صاحب‌نظران از جمله متخصصان جمعیت‌شناسی را در این باره بازتاب می‌دهند، با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مطالعه می‌شوند. این مطالعه پس از مرور گفتمان‌های علمی جمعیت‌شناسی و گفتمان‌های سیاسی حاکم بر ایران که سیاست-های جمعیت را متاثر می‌سازند به تحلیل گفتمان انتقادی متون مربوط می‌پردازد و نشان می‌دهد که گفتمان برخی از گروه‌های ذینفع، بحرانی؛ و گفتمان مربوط به جمعیت‌شناسان، گفتمان طبیعی است. در مرحله تبیین با تشریح فرایندهای نهادی و اجتماعی این گفتمان‌ها نشان داده می‌شود که گفتمان بحرانی در رسانه‌ها با توجه به وجوه مختلف گفتمان و با شدت بیشتری بازتولید شده، حال آن‌که گفتمان طبیعی، تنها از وجه توسعه مورد توجه واقع شده است.