تحولات روش‌شناسی پژوهش‌ در نشریات علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی ایران در پرتو تغییر درجه علمی آنها (مطالعه مقایسه‌ای)

Abstract

هدف: تحلیل مقایسه‌ای روش‌های پژوهش و ابزار گردآوری داده‌ها در نشریات منتخب علم اطلاعات و دانش‌شناسی ایران.<br />روش‌‌‌شناسی: داده‌های 943 مقاله از نشریات مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، و تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی به‌روش مشاهده‌ اسنادی و تحلیل محتوا با کمک سیاهه‌ وارسی در دو بازه زمانی 1384-1388 و 1389-1393 بررسی شده است.<br />یافته‌ها: روش‌ پیمایشی و مروری پراستفاده‌ترین روش‌های پژوهش هستند. استفاده از روش‌ مروری در پنج‌‌ساله دوم و پس از تغییر درجه علمی نشریات کاهش به‌نسبت زیاد داشته و میان دو بازه زمانی مدنظر تفاوت معنادار وجود داشته است. در پنج‌‌ساله نخست، مشاهده اسنادی و پرسشنامه پرکاربردترین ابزارهای گردآوری داده‌ها بوده است. پس از تغییر درجه علمی نشریات، کاربرد مشاهده اسنادی کاهش به‌نسبت شدیدی داشته است. آزمون خی‌دو تفاوت معناداری را در میزان استفاده از ابزارهای گردآوری داده‌ها در دو مقطع زمانی ذکرشده نشان می‌دهد.<br />نتیجه‌گیری: تغییر درجه علمی نشریات همراه با تحول در شیوه آموزش روش‌شناسی پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌تواند زمینه‌ساز نوآوری و تنوع روش‌شناختی در پژوهش‌های رشته شود.