مقایسه‌ی تطبیقی سکه‌های پیش از تاج‌گذاری و پس از تاج‌گذاری نرسی

Abstract

مطالعه‌ی سکه‌های یک دوره به ما در شناخت وقایع مهم تاریخی که منجر به ضرب آن سکه‌ها شده است، کمک شایانی می‌کند. سکه‌های نرسی، هفتمین پادشاه ساسانی، نیز از این ویژگی برخوردارند و بررسی آن‌ها اطلاعات ارزنده‌ای را درخصوص شورش نرسی و جنگ‌های داخلی پایان سلطنت بهرام دوم که موجبات به سلطنت رسیدن نرسی را فراهم ساخت، در اختیار ما قرار می‌دهند. نرسی پسر شاپور یکم، در زمان سلطنت پدر از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود و سرانجام در سال 293 م. به پادشاهی رسید. او پیش از تاج‌گذاری اقدام به ضرب سکه طلا نمود؛ بنابراین سکه‌های نرسی در یک تقسیم‌بندی کلی به دو گروه سکه‌های پیش از تاج‌گذاری و پس از تاج‌گذاری تقسیم می‌شوند. با مطالعه‌ی سکه‌های نرسی این پرسش‌ها به‌وجود می‌آید: 1- چرا نرسی پیش از سلطنت اقدام به ضرب سکه‌ی طلا نمود و آیا ضرب سکه در دوره‌ی ساسانی، پیش از به سلطنت رسیدن امری رایج بود؟ 2- تفاوت‌های نمادین سکه‌های پیش و پس از به سلطنت رسیدن نرسی چیست؟ با بررسی و مقایسه‌‌ی شباهت‌ها و تفاوت‌های این سکه‌ها از قبیل نقش افسر شاهی که عنصری نمادین و تعیین‌کننده در علم سکه‌شناسی است، تزئینات و ویژگی‌های ظاهری که بر روی و پشت سکه‌ها به‌کار رفته و مطالعه‌ی انواع کتیبه‌ها و هم‌چنین لقب‌هایی که نرسی در سکه‌هایش در وصف خود به‌کار برده، بدین‌نتیجه می‌رسیم که نرسی به‌منظور اعلام علنی جانشینی پادشاهی، پیش از به سلطنت رسیدن، اقدام به ضرب سکه‌های طلا کرد که در آن زمان غیرمعمول بود؛ از سویی پیروزی و شکست نرسی در نبرد با رومیان از دلایل عمده‌ی تغییرات ایجاد شده در نقش‌مایه‌ها و کتیبه‌های سکه‌های او شد. این پژوهش به شیوه‌ی تاریخی- تطبیقی و براساس مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی انجام شده است.