شواهدی نویافته از معماری عصر آهن در کرانه‌های جنوب غرب دریای کاسپی(گیلان) بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه کافرستان دیلمان

Abstract

از مهم‌ترین سؤالاتی که در باستان‌شناسی سواحل جنوب‌غرب دریای کاسپی مطرح است، چگونگی استقرارها در دوران پیش‌از‌تاریخ، به‌ویژه در عصر آهن می‌باشد؛ این درحالی است که بخش عمده‌ای از پژوهش‌های باستان‌شناسی مربوط به این دوره که از سال 1901 م. در گیلان انجام شده برروی گورستان‌های عصر آهن (سده‌های 8-15 ق.م.) متمرکز بوده است. نبود پرسش‌های بنیادی و بررسی‌های روشمند در باستان‌شناسی گیلان باعث شده تاکنون چگونگی استقرار و نوع معماری مورد استفاده‌ی مردمان این منطقه بر ما پوشیده باشد و بدین‌ترتیب این پرسش‌ها مطرح است که پراکندگی استقرارها و نحوه‌ی الگوهای استقراری به چه صورت بوده است؟ چه عاملی موجب شده که آثار و شواهد اندکی از استقرارهای مربوط به این دوره مورد شناسایی قرار گیرد؟ در صورت وجود استقرار و سکونتگاه‌ها، نوع نقشه و فضاهای معماری به چه صورت بوده است؟ بسیاری از صاحب‌نظران و باستان‌شناسان معتقدند که اقوام مزبور دارای مسکنی که از سازه‌ی مستحکمی برخوردار باشد، نبودند؛ بلکه به‌صورت چادرنشینی روزگار می‌گذراندند. در این مقاله تلاش شده تا با روشی اسنادی و میدانی، مبتنی‌بر مطالعات کتابخانه‌ای و نتایج حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه‌های کافرستان، مطلاکوه، لیارسنگ‌بن، کلورز و... در محدوده‌ی جغرافیای جنوب‌غرب دریای کاسپی طرح ابتدایی ارائه شود. با توجه به منابع و مدارک موجود برخی شواهد از معماری دائمی مربوط به زندگی یکجانشینی در حوزه‌ی فرهنگی جنوب‌غرب دریای کاسپی شناسایی شده که مشتمل بر ایجاد کف‌سازی در محوطه‌ی مسکونی و احداث بناها با فضاهای چهارگوش به‌وسیله‌ی سنگ و چوب یا بدون ایجاد پی بوده است.