بررسی شدت کاهش در خراشنده های جانبی غار کمیشان مازندران

Abstract

یکی از راه‌های بررسی طول مدت استفاده از دست‌افزارهای سنگیِ قاعده‌مند، بهره‌گیری از انواع تحلیل‌های روتوش لبه، مانند بررسی الگوی این روتوش‌ها، پیوستگی نسبی و درجه‌ی درون آمدگیِ آن‌ها و نیز بررسی مقدار ماده‌ی برداشته شده از لبه‌ی دست‌افزار در نتیجه‌‌ی روتوش‌دهی ‌است (همه در کنار هم و نه به تنهایی). امروزه بررسی روتوش در دست‌افزارهای سنگی می‌تواند پژوهنده را برای درکی نسبی در مورد راهبردهای معیشتی، شدت فعالیت‌ها در محوطه‌های باستانی، سازمان فناوری مردم باستان و چندین و چند موضوع دیگر یاری کند. روتوش‌‌ها به‌نوبه‌ی خود می‌توانند از جرم/حجم نخستینِ برداشته‌ی خام بکاهند که این موضوع، مبنای ایده‌ی کاهش در دست‌افزارهای سنگی است. پژوهش حاضر بر مسأله‌ی شدت کاهش/روتوش در خراشنده‌های جانبی استوار است. ایده‌‌ی کاهش می‌گوید که ابعاد و شکل دست‌افزارهای سنگی و نیز سنگ مادرها از زمان برداشت ماده‌ی خام سنگی تا لحظه‌ی دور ریزیِ آن [در اثر فعالیت‌های انسان باستانی] تغییر می‌کند و این تغییر همواره رو به کاهش حجم/جرم از سطح و یا لبه‌ها و حواشیِ سنگ می‌رود. بررسی شدت کاهشِ دست‌ساخته‌های سنگی در درک بهتر ابعادی از زندگی بشر پیش از تاریخی چون: درجه‌ی تحرک، نوع محوطه و کاربریِ نسبیِ آن، نحوه‌ی سازمان‌دهی فناوری در آن، راهبردهای معیشتی و.. مؤثر است. مطالعه‌ی موردی پژوهش حاضر براساس بررسی خراشنده‌های جانبی لایه‌های باستانی غار کمیشان -در میانه‌ی راه شهرستان‌های بهشهر و نکا- خواهد بود. در پژوهش پیشِ رو، نگارندگان قصد دارند که با درک ابعاد و یافتن شدتِ نسبیِ کاهش/روتوش در خراشنده‌های جانبی، به درکی از کاربری احتمالی محوطه‌ی کمیشان در دوره‌های میان‌سنگی و احتمالاً نوسنگی برسند. روش کار براساس تحلیل‌های هندسی و محاسبات ریاضی است. تحلیل‌های هندسی به کمک سه شاخص هندسیِ کاهش (IR, II, ERP) انجام می‌گیرد. سه شاخصی که به‌نظر می‌رسد، هرکدام مکمل یکدیگرند. بررسی‌های نگارندگان نشان داد که شدت کاهش در غار کمیشان حدود متوسط بوده است و به احتمال، این محوطه از نوع اردوگاه پایه با طول مدت اقامتِ قابل توجه در سال و نیز تحرکِ به نسبت کم است.