بررسی باستان شناختی در دره کُران بُزان، زاگرس مرکزی

Abstract

طی بهار 1389 دره کُران‌بُزان با هدفِ کشف و شناسایی محوطه‌های باستانی و مطالعه چشم‌انداز فرهنگی آن مورد بررسی قرار گرفت. دره کُران‌بُزان دره طویل و باریکی است که در مرکز کوهستان‌های زاگرس واقع گردیده و شامل بخش‌هایی از غرب استان لرستان و بخش‌هایی از شمال‌شرقی استان ایلام در زاگرس‌مرکزی است. این دره به واسطه جریان رودخانه سیمره و پتانسیل‌های سرشار زیست محیطی قابلیت‌های فراوانی به‌ویژه در دوره پیش از تاریخ دارد. با توجه به قابلیت‌های فراوان منطقه و موقعیت مهم جغرافیایی آن در زاگرس‌مرکزی، منطقه کاملاً با پای پیاده و به‌صورت فشرده با هدف یک‌بار برای همیشه مورد بررسی قرار گرفت. منطقه مورد بررسی 71 کیلومتر مربع وسعت دارد و شامل دره‌ها، تپه ماهورها و ارتفاعات حاشیه رودخانه سیمره است. در نتیجه بررسی موفق به کشف تعداد قابل توجهی (122 مکان) محوطه باستانی از کهن‌ترین دوره استقرار بشر تا به امروز شدیم. از این تعداد 110 مکان مربوط به دوره پارینه‌سنگی، دو محوطه مربوط به دوره نوسنگی، یک محوطه مربوط به دوره مس‌و‌سنگ، دو محوطه عصر مفرغ، هفت محوطه مربوط به دوره تاریخی و هفت اثر و محوطه مربوط به دوره اسلامی است. این مکان‌ها شامل محوطه‌های باز دوره پارینه‌سنگی، روستاها و استقرارهای موقت، قلعه، آسیاب، کانال آب‌رسانی و دو گورستان است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که بیشترین شواهد به‌دست آمده در دره مربوط به دوره پارینه‌سنگی میانی است و در دوره‌های پس از آن به‌جز یکی دو استقرار دایم و شماری محوطه با پراکندگی سطحی مواد فرهنگی، معمولاًً خالی از سکنه بوده است. این موضوع به احتمال فراوان در رابطه با کمبود اراضی حاصلخیز در دره و وضعیت ویژه زمین‌ریخت شناسی آن است.