مطالعه پتروگرافی سفال عصر آهن غار هوتو

Abstract

پتروگرافی یکی از روش‌های مشترک در زمین‌شناسی و باستان‌شناسی است که برای مطالعه سنگ‌ها یا سفال‌ها از آن استفاده می‌شود. در باستان‌شناسی متداول‌ترین کاربرد این روش مطالعه بافت و ترکیب سفال‌ها است. این مقاله به مطالعه پتروگرافی سفال‌های عصر آهن به‌دست آمده از غار هوتو که در حدود شصت سال پیش توسط کارلتون استیونس کوون کاوش شده‌ است، می‌پردازد. این غار در نزدیکی شهر بهشهر و درحدود چهار مایلی ساحل دریای خزر قرار دارد که در سال 1949 توسط هیأت اکتشافی دانشگاه پنسیلوانیا کشف و در سال 1951 کاوش گردید. هدف از کاوش‌ها در این غار، دست‌یابی به بقایای دوره‌ی پارینه‌سنگی بوده است، که البته آثاری از دوره‌های مختلف و از جمله عصر آهن به‌دست می‌آید. مهم‌ترین یافته‌های عصر آهن در این غار را قطعات سفالی تشکیل می‌دهند، که براساس طبقه‌بندی باستان‌شناختی در چهار نوع طبقه‌بندی می‌شوند: سفال قرمز، سفال خاکستری، سفال خاکستری آشپزخانه‌ای (پخت و پز) و سفال قهوه‌ای. در این پژوهش با مطالعه پتروگرافی مقاطع نازک تهیه شده از این چهار نوع سفال، ترکیب مواد تشکیل دهنده و خصوصیات فنی آن‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است که حاصل آن دسترسی به اطلاعاتی نظیر ترکیبات خاک مصرفی و منابع مورد استفاده با توجه به احتمال منطقه‌ای یا فرامنطقه‌ای بودن آن، شاموت مورد استفاده در سفال‌ها با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها و فرآیندی که در پخت ایجاد می‌کنند، دمای پخت کوره و برخی از شاخصه‌های احتمالی تکنیکی سازندگان سفال‌ها می‌باشد. نتایج این پژوهش تفاوت‌های مشخصی را میان این چهار نوع سفال عصر آهن هوتو نشان می‌دهد و طبقه‌بندی باستان‌شناختی آن‌ها را تایید می‌کند. هم‌چنین این پژوهش می‌تواند سر آغازی باشد برای مطالعات تطبیقی سفال عصر آهن در دیگر محوطه‌های منطقه.