بررسی نقوش و سیر تحول آن‌ها در تخت‌های ایرانی دوران باستان

Abstract

این مقاله پژوهشی پیرامون تخت‌های ایرانی در دوره باستان از سلسله ایلامیان تا پایان سلسله ساسانیان و آغاز اسلام در ایران است. هدف پژوهش شناسایی و معرفی گونه‌های متفاوت تخت‌های ایرانی و بیان چگونگی آن‌ها در این دوره است. پژوهش درصدد پاسخ‌گویی به سؤال‌های ذیل است: 1. شکل‌های مورد استفاده در طراحی تخت‌های ایرانی در دوره باستان کدامند؟ 2. مفاهیم مرتبط با نقوش تخت‌های ایرانی در دوره باستان چیست؟ پژوهش حاضر از لحاظ روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر آیکونوگرافی است. شیوه گرد‌‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و میدانی است. نتیجه حاصله چنین بود که مبلمان ایرانی در دوره باستان، در عین تفاوت‌های بسیار، مسیری ممتد را در روند طراحی طی کرده است. در هر دوره شاهد به‌کارگیری نقش‌مایه‌های حیوانات اساطیری، اشکال هندسی و ساده در طراحی مبلمان هستیم که هر یک متناسب با باورهای مذهبی، کاربرد و درجه اجتماعی افراد، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. به‌این‌ترتیب خدایگان، شاهان و ساتراپ‌ها در مراسم آیینی و رسمی از مبلمان با طراحی پیچیده‌تر و پرکارتر به کار می‌بردند و در ضیافت‌ها و مراسم غیر‌رسمی، مبلمان ساده‌تر توسط آن‌ها و نیز مردم عادی مورد استفاده قرار می‌گرفت.