بررسی طرح و تزیین در نشانه‌های پنج آیه در قرآن‌های سدۀ اول تا نهم هجری قمری ایران

Abstract

ظهور اسلام و اهمیتی که مسلمانان و به‌ویژه ایرانیان برای زیباسازی قرآن قایل بودند سبب افزایش فعالیت هنرمندان در جهت زیباساختن نگارش آیات قرآنی شد. قاریان به‌منظور مکث و یا پایان تلاوت روزانه از علامت‌هایی بهره گرفتند و مذهبین به‌منظور زیباسازی آیات قرآنی این نشانه‌ها را تزیین نمودند. یکی از این نشانه‌ها نشان پنج آیه است. از آنجا که شیوه‌های گوناگون به‌کاررفته در تذهیب قرآن بخشی بزرگی از هنر این سرزمین را رقم زده است، این پژوهش سعی برآن دارد تا به شناسایی ویژگی‌های تزیینی نشانه‌های پنج آیه به‌کاررفته در قرآن‌های سده‌های اول تا نهم هجری قمری بپردازد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی با بررسی اسناد کتابخانه‌ای، مشاهده و مطالعات میدانی به گردآوری داده‌ها پرداخته است. بنابر یافته‌های پژوهش در قرآن‌های سده‌های اول تا ششم هجری عناصر گیاهی برگرفته از نقوش پیش از اسلام ایران و از سدۀ هفتم هجری نقشمایه‌های اسلیمی و ختایی متنوع در نقش‌اندازی نشانه‌های پنج آیه قابل شناسایی است.