بررسی زمینه و علل بی‌رغبتی نگارگران مسلمان به شمایل‌نگاری پیامبر اسلام (ص) تا قبل از دورۀ ایلخانی

Abstract

اگرچه پژوهشگران دربارۀ نخستین تصویر از پیامبر در نگارگری اختلاف نظر دارند اما باید پذیرفت که با ظهور ایلخانان در ایران شمایل‌نگاری به رشد چشمگیری دست یافت و پرسش اینجاست که چرا تا پیش از این عصر تصویرگری پیامبر چندان مورد توجه نگارگران مسلمان قرار نگرفته بود؟ به سخنی دیگر، چرا هنگامی که مسلمانان با فرهنگ و تمدن مسیحی آشنا شدند از شمایل‌نگاری مسیحی تأثیری نپذیرفتند؟ هدف از این پژوهش آن است که با نقد دیدگاه مورخان هنر و بررسی میزان تأثیرگذاری فقه تصویر به زمینه و علل بی‌رغبتی هنرمندان نسبت به شمایل‌نگاری پیامبر پی ببریم. بنا به یافته‌های این مقاله، مضامین علمی و افسانه‌ای کتاب‌هایی که برای تصویرسازی انتخاب می‌شدند این زمینه را برای نگارگران فراهم نمی‌کرد تا به شمایل‌نگاری دست بزنند و از دیگرسو دیدگاه مسلمانان و مقام و موقعیت پیامبر این میل را در نگارگران به وجود نمی‌آورد تا بتوانند شمایل‌نگاری کنند. روش تحقیق این نوشتار تحلیلی‌توصیفی است و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است.