بررسیِ مضامین «رویارویی مقدسین» و «بشارت» در معراج‌نامۀ تیموری و آثار فرا آنجلیکو

Abstract

نگارۀ اول و چهارمِ نسخۀ خطیِ معراج‌نامۀ تیموری (مطابق با 37‌ـ‌1436م)، به‌ترتیب به بازنماییِ مضامین بشارت به حضرت محمد(ص) و رویارویی و نماز پیامبران الهی در مسجدالاقصی پرداخته است. از مهم‌ترین مضامین مورد توجه فرا آنجلیکو (1455‌ـ‌1400م)، نقاش راهبِ مسیحیِ رنسانس اولیه، نیز بشارت به حضرت مریم(س)، و گفت‌وگوی مقدس قدیسین است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با مطالعات کتابخانه‌ای به بررسیِ ساختارگرایانۀ این آثار درون‌مضمونی و برون‌ـ‌بینامذهبی خواهد پرداخت که تقریباً در یک بازۀ زمانیِ مشترک تصویر شده‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که این هماهنگی‌های‌ِ تصویری که از مضمون‌ها و اعتقادات تقریباً مشابه در دو فرهنگ دینیِ اسلامی و مسیحی نشئت گرفته است اگرچه می‌تواند تأثیرپذیریِ مستقیم و یا غیرمستقیم هنرمندان مسلمان این نسخۀ خطی را از نقاشانِ رنسانس اولیه محتمل بخشد اما بیش از آن حاصلِ تفکر بصریِ همانندِ پدیدآورندگان آن‌ها در بازنماییِ مضمون‌های مذهبیِ مشابه است. هندسۀ پنهان این نگاره‌های معراج‌نامۀ تیموری نیز نمایانگرِ حرکت هم‌زمان، خودآگاه یا ناخودآگاهِ پدیدآورندۀ آن با دانش تصویری ایتالیای رنسانس آغازین و در عین حال تلاش ثمربخش‌ در جهت حفظ سنت‌های تصویری نگارگری ایرانی‌ـ‌اسلامی است.