ساختار صوری نقوش طبیعی در سوزن‌دوزی زنان بلوچ (با تأکید بر نمونه‌های شهرستان سراوان)

Abstract

سوزن‌دوزی از رایج‌ترین و در عین حال شاخص‌ترین هنرهای متداول در میان زنان قوم بلوچ است که علی‌رغم برخورداری از شهرت فراوان در اغلب پژوهش‌های انجام شده در این عرصه، کمتر به ساختار صوری حاکم بر نقوش آن پرداخته شده است. این تحقیق، که با هدف تبیین و نمایاندن هرچه بهتر هنر سوزن‌دوزی بلوچ (در شهرستان سراوان استان سیستان و بلوچستان) و جنبه‌های ارتباطی ساختار نقوش آن با عناصر طبیعت صورت پذیرفته است، با فرض بر اینکه طبیعت در ایجاد ساختار صوری نقوش سوزن‌دوزی بلوچ نقش مهمی بر عهده دارد، کوشیده است به این پرسش‌ها پاسخ دهد که آیا بین این نقوش با عناصر طبیعت ارتباطی وجود دارد یا خیر، و اگر چنین است این نگاره‌ها را با تکیه بر عناصر طبیعت به چند دسته می‌توان تقسیم کرد. در این تحقیق به شیوۀ توصیفی و تحلیلی ساختار صوری نقوش سوزن‌دوزی بلوچ در دو گروه نقوش گیاهی و حیوانی بررسی شده است. نتیجۀ این بررسی نشان از آن دارد که زنان سوزن‌دوز بلوچ در طراحی نقوش طبیعی، ضمن توجه به روابط زیبایی‌شناختی و محیط پیرامون، نقش کارکردی آن‌ها را نیز در تناسب با شیوۀ طراحی هندسی مد نظر قرار داده‌اند.