ویژگی‌های حروف‌نگاری فارسی در طراحی اعلان در گرافیک ایران

Abstract

طراحی اعلان در ایران و دیگر کشورهای جهان یکی از شاخه‌های مهم در عرصۀ ارتباطات تصویری است و در واقع بیان هدایتگر در قالب زبان اشارتگر در این عرصه است. هم‌جواری دو عنصر «تصویر» و «حروف» به‌عنوان رسالت بصری در اعلان دارای اهمیت است. امروزه نگاشتن حروف به بار بصری منتج می‌شود که کارکردی همسو با تصویر دارد. تاریخ اعلان‌هایی که بیشتر دارای بار نوشتاری هستند تا تصویری، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر، از شخصیت‌پذیری گرافیکی حروف و کارکردهای آن در عرصۀ آثار هنری نشان دارد. حروف‌نگاری در هنر ایران به‌علت قابلیت‌های زیبایی‌شناختی و ویژگی‌های کاربردی خاص آن در همۀ شاخه‌های هنرهای تجسمی به‌ویژه گرافیک جایگاهی ممتاز دارد و به‌خصوص در مقولۀ حروف‌نگاری تعریف و کارکردی تازه یافته است. حروف فارسی به‌علت ویژگی‌هایش از نظر ساختاری با نوع لاتین خود ماهیت متفاوتی دارد که گاه این ویژگی‌ها ضعف تلقی می‌شود و گاه به‌نظر برخی از صاحب‌نظران امتیاز آن شمرده می‌شود. هدف از این جستار بررسی ویژگی‌های حروف فارسی با بیانی حروف‌نگارانه در طراحی اعلان است و درکنار آن به کارکردهای حروف و یا نوشته در اعلان و نقش حروف‌نگاری در اعلان و ارائۀ چند راهکار پرداخته می‌شود. این مقاله با روش تحلیلی‌ـ‌‌توصیفی و به‌شیوۀ کتابخانه‌ای به مطالعۀ ساختاری حروف فارسی می‌پردازد. نتایج این تحقیق نشان داد که شناخت از گونه‌های حروف‌نگاری (فرمالیستی و روایت‌گرا)، در روند شکل گیری اعلان با کاربرد نوشتار نقش مهمی در نتیجه و اثربخشی آن دارد. توجه به خوانایی (نقش اطلاع‌رسانی) در اعلان و خواندنی‌بودن (زیبایی و جلوه‌مندی بصری) آن در روند بصری اعلان از نکات مهمی است که هر طراح باید به آن توجه داشته باشد. شناخت ویژگی‌های بصری حروف فارسی و درک توانمندی آن در هنر خوشنویسی و بهره‌گیری از آن به‌عنوان اصول اولیه بر هر طراح گرافیک و حروف‌نگار لازم و ضروری است. درک نقش حروف به عنوان «عامل خوانایی»، « عامل و عنصر چالش برانگیز بصری» و « عامل زیبایی‌شناختی» در روند طراحی حروف نگارانه نقش شایانی را داراست. توجه به توان بصری هر حرف و ظرفیت پذیری بصری ( ایجاد جلوه‌های ویژه) با نوع کاربرد حروف در یک فرایند حروف‌نگاری ارتباط مستقیم دارد.