شناسایی وجه اشتراک پیام موجود در سردرب هفت بنای عمومی دورۀ قاجار از طریق تحلیل گفتمان نقوش به کار رفته در آنها

Abstract

سردرب یکی از بخش‌های ساختمان است که قابلیت بیان اعتقادات سازنده یا کارفرمای آن را به ناظر بنا دارد. گفتمان نقوش به‌کار‌رفته در تزیینات هر سردرب را می‌توان همچون پیامی از سوی سازنده یا کارفرمای سردرب محسوب کرد و آنها را خواند و فهمید. گفتمان نقوش سردرب هفت بنای عمومی دورۀ قاجار موضوع این پژوهش است. مساله ای که دنبال می‌شود نحوۀ شناسایی وجه اشتراک میان پیام‌های نهفته در این سردرب‌ها از طریق تحلیل گفتمان نقوش به کار رفته در آنها می‌باشد. هدف پژوهش شناسایی وجه اشتراک سردرب‌های منتخب در نحوۀ ارتباط با بینندگان یا مخاطبان بنا است. روش اصلی پژوهش توصیفی-تحلیلی بود و داده‌های آن بر مبنای مشاهدات عینی، مطالعات کتابخانه ای و با استناد به تصاویر دست اول گردآوری شد. این پژوهش نشان داد که فرآیند پیام رسانی در همه سردرب‌های منتخب با بهره‌گیری از نقوش مختلف، مضامین متفاوت و ترکیب‌های ظریف، ولی با روش‌های گوناگون صورت گرفته است. مقایسه گفتمان‌های شناسایی‌شده در سردرب‌ها مشخص کرد که غلبۀ خیر بر شر وجه مشترک تمام آنهاست. علت اصلی توجه سازندگان و کارفرمایان این سردرب‌ها به این نوع گفتمان را می‌توان در تمایل حکومت‌های قاجاری به نمایش قدرت و حقانیت سیاسی، مذهبی و باستانی خود به ناظران داخلی و خارجی جستجو کرد.