بررسی نقوش و خاستگاه آن ها در فرش های سرزمین های اسلامی موجود در نقاشی های عصر رنسانس و پس از آن

Abstract

نقاشی رنسانس، علاوه بر موضوعات و مضامین گوناگون، شامل اشکال و عناصر متعددی نیز می­شود که در این میان، تصاویر فرش – به­ویژه انواع اسلامی آن­- از بخش­های مهم وقابل توجه در ترکیب­بندی این نقاشی­ها است. هدف این پژوهش بررسی جایگاه این گونه فرش­ها در آثار نقاشی­غرب و مطالعه خاستگاه و منشاء اولیه آن­ها، در کنار بازشناسی سایر موارد مانند طرح­ها و نقوش مورد استفاده ­است. در این راستا، انتساب فرش­های یاد­شده در نقاشی­ها به­منطقه یا مناطقی خاص(به­عنوان مثال آناتولی و یا سایر حوزه­ها) و همچنین زمینه­های پیدایش و ظهور این قالی­ها در آثار نقاشی، که موضوع با اهمیتی است، مورد بررسی قرار گرفته­است. روش گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه­ای به­شیوه اسنادی-تاریخی و تحلیل محتوا بوده و نتایج پژوهش نشان می­دهد تعاملات شرق و غرب پس از دوران قرون وسطی، زمینه ظهور منسوجات اسلامی شرق در حوزه نقاشی­غرب (به­ویژه از دوره رنسانس به­بعد) را فراهم نموده­است. البته باید توجه داشت با وجود اظهارنظر محققان­غربی مبنی بر انتساب خاستگاه (تصاویر) قالی­های مورد اشاره به بخش آسیای صغیر(ترک)، می­توان این دامنه محدود را حتی وسیع­تر از این درنظر گرفت. آن­چنان که می­شود این طرح­ها و نقوش را علاوه بر قالی­های ترک به­جا­مانده از سده­های گذشته، در سایر نواحی(مانند اران و قفقاز) هم مشاهده کرد که در این میان، نمونه­های مشابه در مصر دوره­مملوک، شمال­آفریقا و اسپانیا و حتی تاثیرات و پشتوانه­های ایرانی(سلجوقیان) را نیز باید مورد توجه قرارداد.