مطالعه بوم شناسی فردی گونه مرتعی Galium verum در دره شهدای استان آذربایجان غربی

Abstract

در این پژوهش بوم شناسی فردی گونه <em>Galium verum</em>با توجه به آب هوای منطقه ای، در دره شهداء استان آذربایجان غربی طی سال های 1390-1389 بررسی شد<em>.</em> نمونه برداری ها به روش تصادفی سیستماتیک در سه طبقه ارتفاعی 1600-1400، 1800-1600، 1800< متر از سطح دریا و در جهت های جغرافیایی شمال، شمال شرقی، شرق و غرب مورد مطالعه قرار گرفت. در این تحقیق فاکتور های مختلف با استفاده از آزمون های تجزیه واریانس و دانکن و مشخصات مربوط به شیب و ارتفاع با به کارگیری نقشه های توپوگرافیک و نرم افزار <em>GIS</em> و انجام بازدیدهای صحرایی استخراج گردید. نتایج نشان داد که رویشگاه های این گونه در دامنه ارتفاعی 1400 تا 1800 متر واقع شده و دامنه گسترش گونه مورد بررسی در اقلیم نیمه خشک فراسرد می باشد. سازند منطقه آهکی روته بوده و بیشترین پراکنش این گونه در خاک هایی با اسیدیته 2/7%، آهک و ماسه 20%،10%، فسفر خاک و هدایت الکتریکی به ترتیب 12% تا 32% ، 42/0 تا 44/0 دسی زیمنس بر متر می باشد. بیشترین میزان تراکم، درصد تاج پوشش و وزن خشک در طبقه ارتفاعی 1600-1400 در جهت شمال جغرافیایی و شیب های کمتر از 50 درجه بدست آمد. ریشه گیاه تا عمق 50 سانتی متری نفوذ کرده و میزان قوه نامیه بذور 92% می باشد. بررسی فنولوژیکی نشان می دهد که گونه از اواخر اسفند ماه شروع به رشد ابتدایی کرده و از اواسط خرداد ماه وارد مرحله گلدهی شده و مرحله تشکیل بذر از اواخر تیر ماه شروع شده و ریزش بذر نیز از اواخر مرداد تا اواسط شهریور ماه به طول می انجامد و پس از این مرحله گونه دچار رکود می شود. شروع رشد پائیزه عموماً اواخر مهر و اکثراً تا نیمه دوم آبان ماه به طول می انجامد و اواخر پاییز شروع خواب زمستانه است. بررسی ترکیبات شیمیایی نشان داد در مراحل مختلف فنولوژیکی میزان نیتروژن و فسفر گیاهی با افزایش ارتفاع کاهش می یابد. بیشترین میزان نیتروژن، پتاسیم و پروتئین گیاهی در طبقات ارتفاعی مختلف در مرحله رشد فعال و کمترین مقدار در مراحل گلدهی و بذردهی بدست آمد. این گونه به دلیل بالا بودن ارزش رحجانی و پراکنش در جهت ها، شیب و ارتفاعات مختلف می توان اقدام به کشت مصنوعی در مراتع نمود.