برآورد تکتونیک فعال نسبی مخروط‌افکنه‌های دامنه شرقی زیرکوه، شرق ایران

Abstract

حوضه زیرکوه در بخش شمالی زمین­درز سیستان در خاور ایران قرار دارد. در بخش خاوری این حوضه گسل اردکول رخنمون دارد که از شش قطعه اصلی (کریزان ۲۸، بهن‌آباد ۸.۸، آبیز ۳۲، گازکون ۲۰، معین‌آباد ۳۰.۴، قال ماران ۱۲ (کیلومتر)) و دو قطعه فرعی تشکیل ‌شده است. حوضه زیرکوه در بخش شمالی گسل اردکول قرار دارد. بررسی شاخص­های مورفولوژی بر روی 20 مخروط­افکنه و 33 حوضه آبریز که از آن جمله می‌توان به: 1- شاخص­های در ارتباط با حوضه آبریز مانند شاخص تقارن توپوگرافی عرضی (T) (کریزان: 4/0، بهن­آباد: 5/0و آبیز: 45/0)، عدم تقارن حوضه زهکشی (AF)(کریزان: 27/11، بهن­آباد: 6/10 و آبیز: 63/14)، شاخص شکل حوضه (Bs (کریزان: 98/3، بهن­آباد: 8/4 و آبیز: 25/5)، تراکم سطحی آبراهه‌ها (P)، عامل شکل حوضه، فرم حوضه، ضریب فشردگی و نسبت کشیدگی. 2- شاخص­های در ارتباط با مخروط­افکنه­های منطقه مورد مطالعه از جمله خمیدگی مخروط‌افکنه‌ها(β) (کریزان: 93/15، بهن­آباد: 6/14 و آبیز: 7/14)، ضریب مخروط‌گرایی (کریزان: 84/0، بهن­آباد: 9/0و آبیز: 8/0) و تغییرات ارتفاعی (قطعات گسلی کریزان، بهن‌آباد و آبیز به ترتیب 5/1193، 75/1205 و 6/1214 متر) و نیمرخ‌های طولی مخروط­افکنه­ها. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از بررسی شاخص­ها، منطقه در کلاس 1 فعالیت تکتونیکی (فعالیت بالای تکتونیکی) قرار می‌گیرد. به‌طورکلی نتایج حاصله نشان داد اگرچه در مقادیر به‌دست‌آمده تفاوت­هایی است اما به‌طورکلی از سمت شمال (قطعه کریزان) به سمت جنوب (قطعه آبیز) میزان فعالیت تکتونیکی افزایش ‌یافته (شاخص ارزیابی نسبی فعالیت تکتونیکی (Iat) برای سه قطعه کریزان، بهن‌آباد و آبیز به ترتیب 4/1، 3/1 و 1/1). با توجه به نمودار ارتفاعی و نیمرخ­های طولی مخروط‌افکنه‌ها، نرخ فعالیت قطعات گسل اردکول با هم متفاوت و این میزان از بخش میانی هر قطعه به سمت حاشیه آن کاهش می­یابد.