نمادشناسی تصویر حاملان عرش در کتاب عجایب المخلوقات قزوینی بر پایه نجوم

Abstract

تصاویر دینی را می توان یکی از مجاری انتقال مفاهیم اجتماعی و فرهنگی دانست؛ اما متأسفانه همیشه تفاسیر سطحی و کلیاز آن ارائه می شود؛ بر این اساس در این پژوهش سعی بر آن است که اجزا و ساختار تصویر حاملان عرش خداوند در کتاب عجایبالمخلوقات قزوینی بررسی شود. این نقوش هم در متون اسلامی به عنوان حاملان عرش خداوند و هم در متون نجومی به عنوانصورفلکی منطق هالبروج مشاهده می شوند. هدف این پژوهش کشف ارتباط بین رن گهای تصاویر در نظام نمادین نجومی و نظامنمادین موجود در ادیان است. بر این اساس پژوهشگر بر آن شد که تأثیر معتقدات نجومی در ارتباط با رنگ چهار صورت فلکیاصلی منطق هالبروج به عنوان عالم کبیر بر تصاویر دینی به عنوان یکی از عرصه های تجلی اعتقادات مردمان در ادوار مختلف بهعنوان عالم صغیر را بررسی کند. از آن جا که چنین موضوعی نیازمند مطالعات تطبیقی میان رشته ای بین حوزه نجوم و حوزه ادیانبود؛ رو شآیکونوگرافی واربورگ-پانوفسکی به عنوان روش متناسب با موضوع تحقیق انتخاب شد. نهایتاً پژوهشگر به این نتیجهرسید که رنگ نقوش حاملان عرش خداوند در کتاب عجایب المخلوقات با رنگ صورت های فلکی اصلی منطق هالبروج و عناصراربعه وابسته به آن ها کاملاً منطبق هستند و به کاربردن چهار رنگ سیاه، زرد، طلایی )سفید( و قرمز برای تصویر حاملان عرشخداوند در کتاب عجایب المخلوقات قزوینی گویای تأثیرات باورهای نجومی در ارتباط با چهارصورت فلکی اصلی منطق هالبروج وعناصر اربعه وابسته به آن از عالم کبیر براساس باورهای مربوط به حاملان عرش خداوند در ادیان به عنوان یکی از عرصه هایتجلی اعتقادات مردمان به عنوان عالم صغیر است.