تحلیل زمانی و مکانی خشکسالی در پهنه خراسان با استفاده از شاخص SPI طی دوره 2005- 1966

Abstract

خشکسالی یکی از رخدادهای جوی است که سبب خسارات زیادی در بخش‌های مختلفی مانند کشاورزی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی می‌شود و وقوع آن در اغلب مناطق جهان امری اجتناب‌ناپذیر است. از آن جایی که خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی، رطوبت خاک و جریان رودخانه‌ها موثر است؛ در این پژوهش پدیده خشکسالی در سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با استفاده از شاخص بارش استاندارد(SPI) در بازه‌های زمانی 3، 6، 12 و 24 ماهه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت تا بتوان تاثیر کمبود بارش را در دوره‌های زمانی مذکور کمّی کرد. در این ارتباط، از داده‌های بارش ماهانه 12 ایستگاه طی دوره آماری 2005-1966 استفاده و از روش‌های زمین آمار نیز به جهت منظور نمودن ساختار مکانی داده‌ها بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که در بازه‌های 3 و 6 ماهه خراسان رضوی دچار خشکسالی‌های بسیار شدید و خراسان شمالی نیز متاثر از خشکسالی ‌های شدید است. این در حالی است که در بازه‌های 12 و 24 ماهه در خراسان جنوبی خشکسالی‌های بسیار شدید و غرب خراسان رضوی خشکسالی‌های شدید رخ داده است. مقادیر SPI به دست آمده نیز نشان از این دارد که بیشترین مقدار خشکسالی ها مربوط به دهۀ اول (1975-1966) و چهارم (1996-2005) است که در این دو دهه سال 1973 و 2001 شدیدترین خشکسالی ها را تجربه کرده اند.