اثر آبیاری قطره‌ای (نوارهای تیپ) با آب شور بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک

Abstract

<strong>به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر برخی ویژگی­های شیمیایی و توزیع نمک در نیمرخ خاک تحت کشت سه رقم ذرت در شرایط استفاده از سیستم آبیاری قطره­ای (نوارهای تیپ)، پژوهشی در سال 1396 در مزرعه پژوهشی گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران، واقع در کرج به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سه هیبرید ذرت، سینگل­کراس­های 260، 400 و 704 </strong><strong>(</strong><strong>V₁</strong><strong>، </strong><strong>V₂</strong><strong> و </strong><strong>V₃</strong><strong>) </strong><strong>و سه سطح شوری آب آبیاری 7/0، 3 و 5 </strong><strong>dS/m</strong><strong> (</strong><strong>S₁</strong><strong>، </strong><strong>S₂</strong><strong> و </strong><strong>S₃</strong><strong>)</strong><strong> بودند.</strong><strong>EC_e </strong><strong>، </strong><strong>pH</strong><strong>و کاتیون­های</strong><strong>سدیم، پتاسیم و کلسیم + منیزیم</strong><strong>برای تعیین نیمرخ شوری در خاک، در طول دوره رشد گیاه و در لایه­های 20-0، 40-20 و 60-40 سانتی­متری خاک و به فواصل 10 و 20 سانتی­متری از خطوط آبیاری اندازه­گیری شدند.</strong><strong>نتایج شوری عصاره اشباع خاک </strong><strong>(</strong><strong>EC_e</strong><strong>) </strong><strong>و مقدار سدیم اندازه­گیری شده در دو لایه 20-0 و 40-20 سانتی­متری، نشان داد که شوری و سدیم خاک تحت تأثیر سطوح مختلف شوری آب آبیاری و عمق خاک اختلاف معنی­داری داشتند. میزان شوری و سدیم خاک رابطه مستقیم با شوری آب آبیاری و طول دوره رشد ارقام ذرت و رابطه عکس با عمق خاک داشت. به طوریکه بالاترین میزان شوری (4/13 </strong><strong>dS/m</strong><strong>) و سدیم خاک (6/95 </strong><strong>meq/L</strong><strong>) در لایه 20-0 سانتی­متری تیمار </strong><strong>V₃S₃</strong><strong> و کمترین میزان آن (4/2 </strong><strong>dS/m</strong><strong> و 5 </strong><strong>meq/L</strong><strong>) در لایه 40-20 سانتی­متری تیمار </strong><strong>V₂S₁</strong><strong> مشاهده شد.</strong><strong>همچنین با توجه به وضعیت ارقام ذرت بدون توجه به تیمار شوری مشاهده شد که بین سه هیبرید اختلاف معنی­دار وجود نداشت و پتانسیل جذب نمک در هر سه رقم یکسان بود.</strong><strong>در آبیاری­های با آب شور (دو سطح شوری آب آبیاری 3 و 5 </strong><strong>dS/m</strong><strong>)، جبهۀ رطوبتی کمتر به سمت خارج از خط آبیاری حرکت کرده و اغلب تجمع نمک در فاصله 10 سانتی­متری از خط آبیاری و سطح خاک به دلیل مصرف گیاه و تبخیر-تعرق مشاهده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش، در شرایط استفاده از آب شور برای آبیاری محصولات کشاورزی با استفاده از سیستم آبیاری قطره­ای، در آخر فصل رشد یا زمستان نیاز به یک آبشویی است تا نمک­های جمع­شده در لایه سطحی خاک را از ریشه گاه خارج ساخت.</strong>