تعریف و تعیین شاخص مدیریت بهره‌وری آب و کاربرد آن برای ذرت علوفه‌ای در دشت مغان

Abstract

<strong>به منظور تکمیل و تفکیک شاخص­های بهره­وری آب متناسب با شرایط واقعی، ارائه یک سنجه برای ارزیابی مطلوبیت شاخص بهره­وری و ایجاد امکان تعمیم­پذیری نتایج ضروری است. لذا در این پژوهش با نگاه فرآیندی به نظام تولید محصولات کشاورزی و با لحاظ قابلیت­ها و محدودیت­های اقلیم، اراضی و گیاه در چرخه پیچیده آب- خاک- گیاه- اتمسفر و انسان، پژوهش­های مختلف بهره­وری آب </strong><strong>(</strong><strong>WP</strong><strong>) </strong><strong>گروه­بندی و تحلیل شد. </strong><strong>شاخص­های پتانسیل بهره­وری آب اقلیمی</strong><strong> (</strong><strong>PCWP</strong><strong>)،</strong><strong> پتانسیل بهره­وری آب اراضی </strong><strong>(</strong><strong>PLWP</strong><strong>)، </strong><strong>بهره­وری آب واقعی </strong><strong>(</strong><strong>AWP</strong><strong>)، </strong><strong>شکاف بهره­وری آب </strong><strong>(</strong><strong>WPG</strong><strong>)،</strong><strong>شاخص مدیریت بهره­وری آب </strong><strong>(</strong><strong>WPMI</strong><strong>)</strong><strong> و سطح مدیریت بهره­وری آب </strong><strong>(</strong><strong>WPML</strong><strong>) </strong><strong>تعریف شد و روش تعیین آنها ارائه گردید. شاخص­ها برای سه مزرعه ذرت علوفه­ای در دشت مغان تعیین و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که تغییر در تقویم زراعی و شرایط خاک مزرعه، شاخص­های </strong><strong>PCWP</strong><strong>و </strong><strong>PLWP</strong><strong>را متاثر می­سازد، به­طوریکه </strong><strong>PCWP</strong><strong> از 31 تا 46 در مزارع شماره 1 و 3 و </strong><strong>PLWP</strong><strong> از 26 تا 42 کیلوگرم بر متر مکعب در مزارع 2 و3 متغیر بود. </strong><strong>AWP</strong><strong> همواره کمتر از </strong><strong>PLWP</strong><strong> و متاثر از مدیریت مزرعه بر مقدار عملکرد و متناسب بودن تخصیص و مصرف آب با عملکرد واقعی بود و در بهترین شرایط برابر 27، 24 و 39 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در شرایط­ تخصیص آب متناسب با تقویم زراعی و تولید واقعی و به­صورت ویژه مکان، </strong><strong>WPG</strong><strong>به شدت کاهش یافت و برابر 2/0، 2/2 و 5/3 کیلوگرم بر متر مکعب برای مزارع 1، 2 و 3 بود. در عمل صرفا با شاخص </strong><strong>AWP</strong><strong>نمی­توان قضاوت، تحلیل و مقایسه درستی از وضعیت مدیریت بهره­وری آب در شرایط مختلف اراضی به دست آورد. شاخص­های بی بعد </strong><strong>WPMI</strong><strong>و </strong><strong>WPML</strong><strong>که در این مقاله معرفی شده برای این منظور مناسب است. <strong>[1]</strong></strong><br /> <br clear="all" /><br /> <br /> [1]- بخشی از اعتبارات این پژوهش از محل پروژه شماره 961738-096-10-10-2 موسسه تحقیقات خاک و آب تامین شده است.