رویکرد اسلامی به روش شناسی پژوهش تربیتی: تبیین امکان و ضرورت

Abstract

روش شناسی پژوهش تربیتی به عنوان نظریه ای در خصوص چگونگی و چرایی اکتساب معرفت با تمایز از بحث درباره روش ها و فنون تحقیق، منطقی را برای محققان و کاربران تحقیقات تربیتی فراهم می آورد تا دلایل استفاده از راهبردها و روش های خاص در تولید، گردآوری و توسعه انواع مشخص معرفت درباره پدیده های تربیتی را تبیین نمایند. (اسکات و موریسن، 2006). بر این اساس مباحث روش شناسی تحقیق عمدتاً بر مبانی فلسفی به ویژه مفروضات معرفت شناختی مبتنی هستند، اما با وجود رویکردهای مختلف به این مبحث، تردیدهایی درباره امکان و ضرورت رویکردی دینی و اسلامی به روش شناسی پژوهش تربیتی وجود دارد. در این مقاله پس از توضیح مفهوم و قلمرو روش شناسی پژوهش تربیتی و نقش آن در مطالعات تربیتی، نخست مدعای اثبات گرایان مبنی بر عدم امکان پردازش رویکردی دینی و ارزشی به روش شناسی پژوهش، تحلیل و نقد گشته است، آنگاه با اشاره به انتقادات وارد بر الگوی تباین معرفتی با تعالیم وحیانی دین و مبانی آن و نیز امکانات و قابلیت های تعالیم اسلامی در جهت کمک به شناخت و هدایت جریان تعلیم وتربیت، لزوم ارائه رویکردی اسلامی به روش شناسی پژوهش تربیتی تشریح و در پایان اهم ویژگی های رویکرد مطلوب و پاره ای مطالعات و اقدامات زمینه ساز تحقق آن، معرفی شده است.