عقلانیت نقادانه و منطق موقعیت: رهیافتی کارآمد برای روش شناسی دانش آموزش و پرورش

Abstract

آموزش و پرورش به منزله یکی از اساسی ترین نهادهای انسان ساز و تمد ن آفرین، نقشی چشمگیر در شکل دادن به حیاتِ جهان فرهنگی آدمیان، ایفا می کند. اهمیت این نها د با در نظر گرفتن این نکته بیشتر آشکار می شود که جهان جدید، در قیاس با همه ادوار گذشتۀ تاریخ بشر، از زمان ظهور نخستین انسان هوشمند به این سو، از بالاترین میزان عناصر فرهنگی برخورداراست و فرهنگ (در معنای عام این واژه) بیشترین سهم را در معماری آن بر عهده دارد. این نهاد در عین حال در زمرۀ برساخته های آدمی به شمار می آید و از این رو در همان حال که می تواند به واسطه توان علی خود (که به مدد حیثِ التفاتی جمعی کنشگران برسازنده و /یا بهره گیرنده از این نهاد در آن به ودیعه گذارده شده)، بر آنان تأثیر بگذارد، از رهگذر تعامل با کنشگران، دستخوش تحول می شود. از آنجا که مسیر این تحولات احتمالی تا حدّ زیادی به توانائی های معرفتی کنشگران و نیز کفایت روش های به کار گرفته شده از سوی آنان بستگی دارد؛ هر نوع آموزه معرفت شناسانه، روش شناسانه که بتواند به بهبود این نهاد و شناسایی ظرفیت های مثبت در آن و زمینه سازی برای ایجاد شرایط مناسب برای بهره گیری از این ظرفی تها کمک کند، مقبول و مطلوب خواهد بود.