طراحی الگوی اخلاق حرفه‌ای معلمان: یک مطالعه آمیخته

Abstract

وجود اخلاق در آموزش‌وپرورش باعث رشد، تعالی و بالندگی آموزش‌وپرورش و به‌تبع آن کل کشور می‌شود. پژوهش حاضر با استفاده از رویکردهای آمیختة اکتشافی به شناسایی ابعاد و نشانگان تشکیل‌دهندة اخلاق حرفه‌ای معلمان و رعایت آن می‌پردازد. داده‌های کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته از 16 نفر مطلعان کلیدی و دارای تجربة زیسته در حوزة اخلاق حرفه‌ای معلمان که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و روش گلولة برفی شناسایی شده بودند گردآوری شد. یافته‌های کیفی با استفاده از روش‌های کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان دادند، اخلاق حرفه‌ای معلمان دارای هشت مؤلفة اساسی است که عبارت‌اند از: معنویت؛ شخصیت؛ خودشناسی؛ مسئولیت اخلاقی در قبال دانش‌آموزان؛ مسئولیت اخلاقی در قبال اولیا و سرپرستان؛ مسئولیت اخلاقی در قبال حرفه و همکاران؛ مسئولیت اخلاقی در قبال سازمان و اداره؛ و مسئولیت اجتماعی. بر اساس این یافته‌ها پرسش‌نامة بخش کمی تدوین گردید و بین 387 نفر از معلمان آموزش‌وپرورش شهر تهران که به روش خوشه‌ای چندمرحله انتخاب شده بودند توزیع شد. نتایج حاصل از بخش کمی نشان دارد، معلمان شهر تهران معتقدند مسئولیت اخلاقی در قبال اولیا بیشتر از دیگر مؤلفه‌ها، و مسئولیت اخلاقی در قبال سازمان و اداره کمتر از دیگر مؤلفه‌ها رعایت می‌شود. لذا پیشنهاد می‏شود مسئولان آموزش‏وپرورش ضمن شناخت عوامل بی‌اعتمادی معلمان موجبات اعتماد ایشان را فراهم نمایند. همچنین تدوین و معرفی منشور اخلاق حرفه‌ای معلمان و احصا کدهای رفتاری ذیل این منشور و انعقاد میثاق‌نامة اخلاقی حرفه‌ای معلمان در ارتقا اخلاق حرفه‌ای معلمان مؤثر است.