نشانه شناسی تصاویر موجود در کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی دورۀ ابتدایی

Abstract

پژوهش حاضر با هدف بررسی تصاویر ارائه شده در کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی دورۀ ابتدایی، از نظر کاربرد نشانگان جنسیتی در مورد مردان و زنان، انجام شده است و در حقیقت می خواهد بداند که این تصاویر، از نظر جنسیتی، چگونه بر ذهنیت دانش آموزان تأثیر خواهد گذاشت. در این پژوهش تصاویر کتاب های مورد بررسی براساس سه مفهوم «خانواده و نقش زن و مرد»، «همکاری» و «مادری» انتخاب شده و نتایج حاصل از بررسی نشانه شناسی آن ارائه می شود. روش مورد استفاده در این تحقیق «نشانه شناسی» و جامعه آماری آن کلیۀ کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی چاپ شده در سال تحصیلی 90- 1389 در دورۀ ابتدایی است. شیوۀ نمونه گیری تحقیق، نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند است. بر این اساس کلیۀ تصاویری که در آن ها سه مفهوم «خانواده و نقش زن و مرد»، «همکاری» و «مادری» نشان داده شده، واحد تحلیل بوده است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که «خانواده» و «انسجام خانوادگی» موضوع محوری در تصاویر ارائه شده در این کتاب هاست. مادر نیز به عنوان یکی از ارکان خانواده همواره با مفهوم آرامش و با هاله ای از رنگ آبی که تداعی کنندۀ آرامش است دیده می شود. پرداختن به موضوع خانواده به عنوان موضوعی که در جهان امروز در معرض بحران است و زیبا پرداختن به نقش مادری از نقاط قوت، و کمتر پرداختن به سایر نقش های اجتماعی و اقتصادی زنان از نقاط ضعف کتاب های درسی است.