تأثیر قیمت و سهمیه‌بندی آب در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت کبودرآهنگ

Abstract

<strong>برداشت بی­رویه از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی اگرچه سبب افزایش سطح زیر کشت و تولیدات کشاورزی شده اما از طرفی سبب افت سطح ایستابی و تخلیه آبخوان­ها شده است؛ به‌گونه‌ای که اکثر دشت­های ایران در حال حاضر ازنظر استخراج آب زیرزمینی جزو دشت­های ممنوعه می­باشند. لذا اعمال سیاست­های مدیریت صحیح منابع آب زیرزمینی ضروری است. به همین منظور، در مطالعه حاضر با استفاده از الگوی برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی </strong><strong>(</strong><strong>PMP</strong><strong>) </strong><strong>و رهیافت حداکثر آنتروپی </strong><strong>(</strong><strong>ME</strong><strong>)</strong><strong> به ارزیابی اقتصادی سیاست­های مختلف بخش کشاورزی در راستای مدیریت منابع آب زیرزمینی در دشت کبودرآهنگ پرداخته شد. داده­ها و اطلاعات موردنیاز با مراجعه به سازمان­های ذی­ربط و با استفاده از تکمیل 141 پرسشنامه به روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله‌ای توسط کشاورزان دشت کبودرآهنگ در سال زراعی 95-1394 تکمیل و جمع­آوری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اعمال سناریوهای افزایش قیمت، سهمیه­بندی آب زیرزمینی و سناریوهای سهمیه­بندی توأم با افزایش قیمت (تلفیقی) در سطوح 10</strong><strong>%</strong><strong>، 20</strong><strong>%</strong><strong>و 30</strong><strong>%</strong><strong> موجب کاهش سطح زیر کشت، کاهش سود ناخالص کشاورزان و کاهش آب مصرفی می­شود. همچنین نتایج نشان داد که سناریوی افزایش قیمت آب زیرزمینی چندان تأثیرگذار نیست و تنها هزینه کشاورزان را افزایش می‌دهد، اما سیاست سهمیه­بندی و تلفیقی به عنوان یک سیاست مؤثر توصیه می‌شود</strong><strong>.</strong><strong> سناریوهای سهمیه­بندی نسبت به دو سناریوی دیگر دارای بازده اقتصادی بیشتری به ازای هر مترمکعب آب مصرفی بود و به‌عنوان سناریوی برتر در این تحقیق معرفی گردید. در پایان پیشنهاد می­شود که الگوی کشت به سمت محصولاتی مانند گندم و سیب­زمینی سوق داده شود که نسبت به آب مصرفی، سود ناخالص بیشتری را حاصل کرده و به‌عبارتی‌دیگر بازده اقتصادی بیشتری دارند.</strong>