برآورد تفاوت عملکرد و بهره‌وری آب گندم بین وضعیت موجود و مطلوب در استان قزوین با استفاده از پروتکل GYGA

Abstract

<strong>با توجه به محدودیت منابع آب، افزایش بهره­وری آب برای دستیابی به امنیت آبی و امنیت غذایی اهمیت بالایی دارد. یکی از اقدامات اساسی در این حوزه، تعیین تفاوت عملکرد محصولات و بهره‌وری آب، بین وضع موجود و وضعیت مطلوب (پتانسیل) است. در این زمینه، این بررسی برای محصول گندم در استان قزوین و بر اساس پروتکل‌های </strong><strong>GYGA</strong><strong> که یک روش‌ بین‌المللی است انجام شد. در ابتدا، نقشه پهنه‌بندی نواحی آب و هوایی استان به روش آمبرژه ترسیم شد. سپس عملکرد مطلوب (پتانسیل) گندم بر اساس نسخه پنج مدل </strong><strong>Aquacrop</strong><strong> برآورد شد.</strong><strong>متوسط تفاوت عملکرد در سال‌های مورد مطالعه در مناطق مختلف آب و هوایی استان از 4502 تا 6271 کیلوگرم در هکتار بود و تفاوت بهره‌وری تبخیر و تعرق گندم از 56/0 تا 66/0 کیلوگرم بر مترمکعب و تفاوت بهره‌وری آب (آبیاری و بارش مؤثر) گندم از 57/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. نتایج اندازه‏گیری شده نشان داد در استان قزوین میانگین عملکرد گندم در شرایط موجود، برابر با 37 درصد عملکرد مطلوب (پتانسیل) گندم است. همچنین، بهره‌وری نسبی تبخیر و تعرق 47/0 و شاخص بهره‌وری نسبی آب 31/0 است. این دو شاخص هر یک نشان از نسبت بین بهره‌وری در وضعیت موجود و بهره‌وری در وضعیت پتانسیل و مطلوب را دارند. بر اساس نتایج به</strong><strong>‎</strong><strong>دست آمده، تفاوت بین وضعیت مطلوب و موجود عملکرد و بهره‌وری آب بالاست. تفاوت عملکرد 63 درصد عملکرد مطلوب و تفاوت بهره‏</strong><strong>‎</strong><strong>وری آب 69 درصد بهره</strong><strong>‎</strong><strong>وری در وضعیت مطلوب است. لذا نقاط ضعف قابل‌توجهی در مدیریت تولید کشاورزی و مدیریت آبیاری وجود دارد و نشان از این دارد که فرصت‌های بالقوه‌ای برای تقویت این بخش‌ها و ارتقای بهره‌وری آب و کاهش فشار به منابع آب و افزایش امنیت غذایی وجود دارد.</strong>