بهره‌وری آب و عملکرد ذرت در تناوب با گندم در روش‌های مختلف آبیاری و خاک‌ورزی

Abstract

<strong> </strong><br /> <strong>تاکنون در زمینه اثرات روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و آبیاری هر یک به صورت جدا بر محصول ذرت، پژوهش­های زیادی انجام شده، اما اثرات توأم این دو عامل در کشت ذرت کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش اثر روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهره‌وری مصرف آب و عملکرد ذرت در قالب طرح کرت‌های خرد شده با نه تیمار و سه تکرار بررسی شد. روش‌های </strong><strong>آبیاری شامل آبیاری قطره‌ای </strong><strong>نواری، </strong><strong>سطحی</strong><strong>و </strong><strong>بارانی</strong><strong>به عنوان عامل اصلی و سه روش خاک‌ورزی مرسوم، کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. پارامترهای </strong><strong>جرم مخصوص ظاهری خاک، میزان آب مصرفی، رطوبت علوفه در مرحله خمیری دانه، عملکرد ذرت و</strong><strong>بهره‌وری مصرف آب آبیاری تعیین شد. نتایج این </strong><strong>پژوهش</strong><strong> نشان داد که در انتهای آزمایش، تیمار بی‌خاک‌ورزی نسبت به تیمارهای کم‌خاک‌ورزی و مرسوم جرم مخصوص ظاهری را در عمق 0-10 سانتی‌متری خاک اندکی افزایش داد (به ترتیب نه و چهار درصد)، اما روش آبیاری تأثیر معنی‌داری بر جرم مخصوص ظاهری خاک نداشت. روش‌ آبیاری اثر معنی‌داری بر عملکرد دانه ذرت داشت (در سال اول در سطح پنج درصد و در سال دوم در سطح یک درصد) به گونه‌ای که روش‌های آبیاری تحت فشار بیش‌ترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و کم‌ترین مقدار عملکرد مربوط به روش آبیاری سطحی بود، در حالی که عملکرد ذرت تحت تأثیر روش خاک‌ورزی قرار نگرفت. بیش‌ترین حجم آب آبیاری در روش آبیاری سطحی و کم‌ترین آن در روش آبیاری قطره‌ای نواری اتفاق افتاد،</strong><strong> به طوری که در قطره‌ای نواری نسبت به بارانی و سطحی به ترتیب 34 و 57 درصد در حجم آب آبیاری ذرت صرفه‌جویی شد.</strong><strong>بهره‌وری آب آبیاری تحت تأثیر روش آبیاری قرار گرفت، در حالی که روش خاک‌ورزی اثر معنی­داری بر بهره‌وری آب آبیاری ذرت نداشت. بیش‌ترین بهره‌وری آب آبیاری دانه ذرت (میانگین 22/1 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش آبیاری قطره‌ای نواری و کم‌ترین آن (میانگین 34/0 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش سطحی بود. </strong>